udać

Old Polish

Etymology

From u- +‎ dać. First attested in the fifteenth century. Compare Old Czech udati.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /udat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /udat͡ɕ/

Verb

udać pf

1. to give

   Synonym: dać

   • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[1], 28, 55:

     Czlowyek roskosnego ziwota myedzi wami y nyeczisti barzo zavidzecz bødze bratv swemv... a nye vda (ne det) myøsa synow swych, gest to sam ge

     [Człowiek rozkosznego żywota miedzy wami i nieczysty barzo zawidzieć będzie bratu swemu... a nie uda (ne det) mięsa synow swych, jeż to sam je]

2. (reflexive with się, attested in Sieradz-Łęczyca) to head (to go in a particular direction)
   • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[2], [3], [4]}, volume XXII, Łęczyca, page 16:

     Motus voce canum cerws fugit, auia silue deserit, arua, gl. campos w pole, tenet, gl. arripit vda szą

     [Motus voce canum cerws fugit, auia silue deserit, arua, gl. campos w pole, tenet, gl. arripit uda się]

3. (reflexive with się) to fall into something, to be overcome, to be overwhelmed by something
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[5], page 91:

     *Vrzacz ony (sc. pogaństwo) svoye bogy tako barzo osromoczone, vyelyky strach, v wlyaknyenye wschysczy szye vdaly (in stuporem et timorem magnum sunt conversi)

     [Urziąc oni (sc. pogaństwo) swoje bogi tako barzo osromocone, w wieliki strach, w ulęknienie wszyscy sie udali (in stuporem et timorem magnum sunt conversi)]

4. (reflexive with się) to devote oneself (to engage with zeal)
   • 1885-2024 [c. 1450], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[6], volume IV, page 569:

     Vdali sze, obvøszø sze intenti de laboribus

     [Udali sie, obwiążą sie intenti de laboribus]

Derived terms

adjectives

• udatny
• udały

 

Related terms

adverbs

• udatnie

 

nouns

• udatność
• udawca

 

Descendants

• Polish: udać
• Silesian: udać

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “udać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish udać. By surface analysis, u- +‎ dać. Compare Czech udat, Kashubian ùdac, and Russian уда́ть／уда́ться (udátʹ).

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈu.dat͡ɕ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈu.dat͡ɕ/
• (Greater Poland):
  • (Kuyavia) IPA^(key): /ˈu.dat͡ɕ/
• (Masovia):
  • (Near Masovian) IPA^(key): /ˈu.dat͡ɕ/
• (New mixed dialects) IPA^(key): /ˈu.dat͡ɕ/

• Audio 1; “udać”:

  (file)

• Audio 2; “udać się”:

  (file)

• Rhymes: -udat͡ɕ
• Syllabification: u‧dać

Verb

udać pf (imperfective udawać)

1. (transitive) to act, to feign (to create a false impression)
2. (transitive) to pretend to be (to intentionally act like a person whom one is not)
3. (transitive, obsolete) to denounce (to wrongly accuse)
4. (transitive, obsolete) to share (to give a portion of)
5. (transitive, obsolete) to get rid of, to do away with
6. (transitive, obsolete) to remove

   Synonyms: oddalić, usunąć, wydalić

7. (transitive, Middle Polish) to deceive, to cheat

   Synonym: oszukać

8. (reflexive with się) to work out, to succeed (to finish as intended or expected) [with dative ‘for whom’]
9. (reflexive with się, Kuyavia, Near Masovian, Malbork) Synonym of spodobać sie
10. (reflexive with się, literary) to repair, to head off, to go (to go to a particular place)
11. (reflexive with się, colloquial, of plants) to fruit (to have a large output; to mature well)
12. (reflexive with się, colloquial, of children) to turn out alright (to grow into a person who gains acceptance from those around him)
13. (reflexive with się, obsolete) to please (to be enjoyable for someone)
14. (reflexive with się, obsolete) to pretend to be [with za (+ accusative) ‘whom’]
15. (reflexive with się, obsolete) to come in handy (to be useful)

Conjugation

Conjugation of udać pf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		udać
future tense	1st	udam			udamy
	2nd	udasz			udacie
	3rd	uda			udadzą
	impersonal	uda się
past tense	1st	udałem, -(e)m udał	udałam, -(e)m udała	udałom, -(e)m udało	udaliśmy, -(e)śmy udali	udałyśmy, -(e)śmy udały
	2nd	udałeś, -(e)ś udał	udałaś, -(e)ś udała	udałoś, -(e)ś udało	udaliście, -(e)ście udali	udałyście, -(e)ście udały
	3rd	udał	udała	udało	udali	udały
	impersonal	udano
conditional	1st	udałbym, bym udał	udałabym, bym udała	udałobym, bym udało	udalibyśmy, byśmy udali	udałybyśmy, byśmy udały
	2nd	udałbyś, byś udał	udałabyś, byś udała	udałobyś, byś udało	udalibyście, byście udali	udałybyście, byście udały
	3rd	udałby, by udał	udałaby, by udała	udałoby, by udało	udaliby, by udali	udałyby, by udały
	impersonal	udano by
imperative	1st	niech udam			udajmy
	2nd	udaj			udajcie
	3rd	niech uda			niech udadzą
passive adjectival participle		udany	udana	udane	udani	udane
anterior adverbial participle		udawszy
verbal noun		udanie

Verb

udać pf (imperfective udawać)

1. (reflexive with się, impersonal) to succeed, to manage [with dative ‘subject’, along with infinitive ‘to do what’ or w (+ locative) ‘at what’]

Conjugation

Conjugation of udać
infinitive	udać
future indicative	uda
past indicative	udało
conditional	udałoby by udało
imperative	niech uda

Derived terms

adjectives

• udany

 

verbs

• udać idiotę pf, udawać idiotę impf

 

Related terms

adverbs

• udanie

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), udać is one of the most used words in Polish, appearing 13 times in scientific texts, 53 times in news, 6 times in essays, 31 times in fiction, and 28 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 131 times, making it the 463rd most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• udać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• udać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “udać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “udać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “UDAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 12.10.2018
• “UDAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 12.10.2018
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “udać”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “udać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “udać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 7, Warsaw, page 229
• udać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
• Oskar Kolberg (1867) “udać”, in Dzieła wszystkie: Kujawy (in Polish), page 277
• Zygmunt Wasilewski (1889) “udać”, in Jagodne: wieś w powiecie łukowskim, gminie Dąbie: zarys etnograficzny (in Polish), Warsaw: M. Arct, page 248
• Dr Nadmorski (Józef Łęgowski) (1889) “udać”, in “Spis wyrazów właściwych gwarze malborskiej i kociewskiej”, in Wisła. Miesięcznik Geograficzno-Etnograficzny (in Polish), volume 3 z.4, page 747