niedziela

See also: Niedziela, niedzielą, and Niedzielą

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *nedě̀ľa. First attested in 1390.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ɲɛd͡ʑɛlʲa/
• IPA^(key): (15^th CE) /ɲɛd͡ʑɛlʲa/

Noun

niedziela f (related adjective niedzielny)

1. Sunday
   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[1], Krakow, page 2a:

     Oua f pirue nedzele tego tho aduentu poszødali szø verny xpiani priscza gego (sc. Krysta)

     [Owa w pirwe niedzieli tego to adwentu pożądali są wierni krześcijani przyścia jego (sc. Krysta)]

   • 1442, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 91v:

     Dominica vlg. nyedzela

     [Dominica vlg. niedziela]

   • [End of the 15th century], rękopiśmienne ekscerpty - glosy z rozariusza w rkpsie Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, obecnie we Wrocławiu, o sygn. 381, z r. 1457, page 72rb:

     [D]ominica vlg. nyedzela

     [[D]ominica vlg. niedziela]

   1. Low Sunday
      • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 94:

        Czestnyczi i slyachta... na roczech velikych... w nyedzyeląn, w ktorąn w kosczyele bozem spyewayąn Misericordia etc., taka vstawyenya vstawyli

        [Czestnicy i ślachta... na rocech wielikich... w niedzielę, w ktorą w kościele bożem śpiewają Misericordia etc., taka ustawienia ustawili]

2. Wednesday Lent
   • 1959 [1419], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1045, Poznań:

     Ysze pan starosta w tem posnanskem powacze nye bil ot swantego Thomi asz do nedzele Letare

     [Iże pan starosta w tem poznańskiem powiacie nie był ot świętego Tomy aż do niedziele Letare]

3. week (period of seven days)
   • 1959 [1390], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 82, Poznań:

     Jaco Potrek ne obszaloual Sandziuoya przet szeczø nedzel

     [Jako Piotrek nie obżałował Sędziwoja przed szecią niedziel]

Derived terms

nouns

• biała niedziela
• krzyżowa niedziela
• kwietnia niedziela
• niedziela mięsopustna
• sześć niedziel
• Wiela Niedziela

 

Descendants

• Masurian: niédżiela
• Polish: niedziela
• Silesian: niydziela

References

• Boryś, Wiesław (2005) “niedziela”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “niedziela”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “niedziela”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “niedziela”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “niedziela”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish niedziela.

Pronunciation

• IPA^(key): /ɲɛˈd͡ʑɛ.la/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ɲɛˈd͡ʑɛ.la/

• Audio 1:

  (file)

• Audio 2:

  (file)

• Rhymes: -ɛla
• Syllabification: nie‧dzie‧la
• Homophone: Niedziela

Noun

niedziela f (related adjective niedzielny)

1. Sunday (day of the week)
2. (obsolete or dialectal) week (period of seven days)

   Synonym: tydzień

Declension

Declension of niedziela

	singular	plural
nominative	niedziela	niedziele
genitive	niedzieli	niedzieli/niedziel
dative	niedzieli	niedzielom
accusative	niedzielę	niedziele
instrumental	niedzielą	niedzielami
locative	niedzieli	niedzielach
vocative	niedzielo	niedziele

Derived terms

adjectives

• urodzony w niedzielę

 

nouns

• biała niedziela
• cielę na niedzielę
• Niedziela Palmowa
• niedziela przewodnia
• Wielka Niedziela

 

proverbs

• indyk myślał o niedzieli, a w sobotę łeb mu ścięli

 

See also

(days of the week) dni tygodnia; poniedziałek, wtorek, środa, czwartek, piątek, sobota, niedziela ^{(Category: pl:Days of the week)}

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), niedziela is one of the most used words in Polish, appearing 0 times in scientific texts, 74 times in news, 0 times in essays, 8 times in fiction, and 9 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 91 times, making it the 702nd most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• niedziela in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• niedziela in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “niedziela”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Magdalena Majdak (20.04.2023) “NIEDZIELA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “niedziela”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “niedziela”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “niedziela”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 3, Warsaw, page 280
• niedziela in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego