Tipografìa

C'l artìcol chè 'l è scrit in Carpśàn

La Tipografìa (dal grèc τύπος, "ségn" e γράφειν, "scrîver") l' è na tètnica 'd stampa impurtéda chè in Itâglia a la fìn dal Quatersèint da soquànt tipógraf, che 'l piò famóś 'l era al venesiàṅ Aldo Manusio, e druèda dimòndi subìt in dla regiòun véneta per stampèr i prìm lìber coi caràter móbil.

Descrisiòun

Al mistēr dal tipógraf al s divîd in piò pert:

Mèter śò 'na bòśa p'r avér cèri agli idéi dal riśultêt ch' a s catarà;

Preparèr na "fórma" cumpòsta coi caràter mobil o anca cun di polìmer, ed quèl ch'a biśgnarà andèr a stampèr (al formê tipogràfic);

I caràter mobil ed piòmb dèint'r in dal casèt dal tipógraf, e in sìma, 'na fórma già cumpòsta.

Pasèr-'gh in sìma dl inciòster, cun di rùl ch'i 'gh al spèlmen; pò la fòrma, ch'l'è speculêr a quèl ch'a s'n andrà a léśer, la vìn presèda in na manéra tùta uguèla (a gh' è dimòndi manéri ed presèrla) in sìm'a 'l piàn, a 'l fój ed chèrta o 'd cartòun (mo al prèv anc ès'r un fój ed pergaména, ed séda, ed rêś, ed plàstica o 'd metâl), indû a s và a pugèr-egh 'l inciòster più adât al chèś, e 'l stampê 'l armagn acsè stampê in 'na manèra bastànsa stàbil (el deblèsi per la tgnùda dla stàmpa i prèven èser i strapàs, al bagnê, e na lunga espośisiòun a la lûś, ch'la 'gh śbiadirèv 'l inciòster);

Al tipôgraf al gh'arà anca da cunfesionèr i stampê in cla manéra ch'al vōl al cliìnt finêl: bluchèt, calendàri, lìber, manifèst, vulantèin, schédi, e via descurènd.

P'r estensiòun, la tipografìa la nn'è mìa solamèint la tètnica 'd stàmpa, mo anc al laburatòri o la fàbrica indû a se stanpa.

Ligàm ed fóra

(IT) Na stòria dla tipografìa in dla réda.
(IT) Al prìm lìber stampê in Itàglia in dal youtube.
(FR) Soquànt còunt estóric inerèint ala tipografìa in dla réda.