[go: up one dir, main page]

Pergi ke kandungan

Naau

Mantad Wikipedia

Naau, nawau, navau, toi ko' ninaau, ninawau, om ninavau nopo nga' kawo do ginumbang dorudginid (electromagnetic radiation) ii okito do tulun.[1] Naau nopo nga' poingion id rinulud okito (visible spectrum) om koubasan pointongkop mantad ninaru 400 gisom 700nm om kopiampai do sinaru mantad 750 gisom 420THz. Rinulud naau poingion id piolitan do rinulud saauragang (infrared), ii kininaru lobi anaru om kisinaru lobi aranggang, om rinulud lapusohug (ultraviolet) ii kininaru lobi oniba om kisinaru lobi asarok. Tolu ginumbang diti, ii saauragang, naau, om lapusohug nopo roitan do ginumbang dounmato (optical radiation).[2]

Siniau naau

[simbanai | simbanai toud]

Naau gumumbang id suang zongou (vacuum) kisiniau pointindu' do pinokomoi .[3] Pinakayan i gatang pointogom di siniau naau id puuntipong SI (SI units) do popokomoi iso mito. Okon nopo it naau okito gumumbang id zongou kisiniau ingkaa nga' koinsanai ginumbang dorudginid.

Koinsanai ponipangan do siniau naau mangaga' do sopisiau i naau sondompok (one-way speed of light) om naau duodompok (two-way speed of light). Kaaga'an diti kumoiso noondom di Albert Einstein.[4] Gisom baino aiso po ponginam (experiment) nokotipong siniau naau sondompok.

Piomutan sinaru om sinarok

[simbanai | simbanai toud]

Sinarok (period) nopo tuntuad (reciprocal) di sinaru, om piomutan diti ingkaa pogoviton:

Montok sinarok om sinaru . Om narulakun (wavelength) naau, tutunan di nopo kipiomutan do sinaru om siniau naau hingkaa:

Hiti siniau naau id zongou toi id suang kamot koposimban siniau naau.

Bagas naaupuundoud

[simbanai | simbanai toud]

Koponimbanan do taang tinori puundorud toi puundoud (electron) mozo do tilin kotogomo' tinori om soira do lumintuhun i taang poingion di puundoud om oulai naau id voos do puunnaau (photon). It sambalik nga' kawasa nogi, sumaat i taang poingion di puundoud do nakaramit puunnaau tu' poruhangon tinori.

Sauk (phenomenon) diti roitan do bagas naaupuundoud (photoelectric effect). Om mantad soriuk di Albert Einstein, pinogovit do piiradan hingkaa:

do [5] i togom di Planck, om i tinori.

  1. https://openstax.org/books/university-physics-volume-2/pages/16-5-the-electromagnetic-spectrum#:~:text=Visible%20light%20is%20the%20narrow,the%20normal%20human%20eye%20responds.
  2. https://archive.org/details/vision0000buse
  3. https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/oi/authority.20110803100522596
  4. https://archive.org/details/specialrelativit0000chan
  5. Gatang togom di Planck, Oxford Reference https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/oi/authority.20110803100330473#:~:text=A%20constant%20that%20relates%20the,Planck%20(1858%E2%80%931947).