Cadarnwedd

Cadarnwedd

Enghraifft o'r canlynol	math o feddalwedd
Math	meddalwedd, caledwedd
Rhagflaenwyd gan	caledwedd
Olynwyd gan	assembler
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mewn systemau electronig a chyfrifiadura, mae cadarnwedd (Saesneg: firmware) yn fath penodol o feddalwedd sy'n darparu rheolaeth lefel-isel ar gyfer caledwedd y ddyfais. Gall cadarnwedd naill ai ddarparu amgylchedd gweithredu safonol ar gyfer meddalwedd mwy cymhleth y ddyfais, neu ar gyfer dyfeisiau llai cymhleth, gall y cadarnwedd gyflawni swydd system weithredu'r ddyfais, gan reoli, monitro a thrin data. Mae bron pob dyfais electronig y tu hwnt i'r symlaf yn cynnwys peth.

Ymhlith yr enghreifftiau nodweddiadol o ddyfeisiau sy'n cynnwys cadarnwedd mae:

• systemau wedi'u mewnosod (embedded systems)
• offer defnyddwyr e.e. teclyn sain, ffôn llaw, peiriant golchi dillad, y car, zapyr y teledu
• cyfrifiaduron e.e. ar y ROM
• dyfeisiau cyfrifiadurol, ymylol: y cerdyn graffig, y sganiwr, y disg caled, y gyrrwr DVD, yr allweddell, y sgrin gyffwrdd / TFT ayb.

Gosodir cadarnwedd mewn llawer o ddyfeisiadau pob-dydd ee y zapyr hwn.

Lleolir y cadarnwedd, fel arfer, ar ddyfais storio, neu gof ROM, neu ers y 2010au ar y fflachgof. Hyd at y 2010au, unwaith yn unig y llwythid y cadarnwedd ar ROM y teclyn. Dim ond yn araf y gellid newid y data a storiwyd yn y ROM, a hynny gyda chryn anhawster neu ddim o gwbl. Er enghraifft, mae BIOS y cyfrifiadur, fel arefr, wedi'i roi yn y ROM, a dim ond yn achlysurol iawn y caiff ei uwchraddio.

Bathwyd y term firmware gan Ascher Opler a hynny yn 1967.

Flachio

Prif: Fflachgof

Fflachio yw'r weithred o drosysgrifo'r cadarnwedd neu ddata, a leolir yn yr EPROM neu fodiwlau'r fflachgof - o fewn dyfais electronig, gyda data newydd. Gwneir hyn er mwyn uwchraddio'r ddyfais Er enghraifft, gellir newid y gwasanaethwr neu ddarparwr y ffôn, drwy'r broses o fflachio. I wneud hyn, defnyddir rhaglen gyfrifiadurol syml gan y darparwr.

Yr hawddaf yw hi i fflachio, y mwyaf tebygol yw hi i haciwr dorri i mewn i'r system a chymeryd drosodd y ddyfais. Lle mae bywyd yn y fantol, e.e. 'cyfrifiadur' y car - mae'n hanfodol mai dim ond gwneuthurwr y car all uwchraddio cadarnwedd y car.

Hacio'r cadarnwedd

Yn 2015 darganfu Kaspersky Lab fod grwp o'r enw "the Equation Group" wedi addasu disgiau caled sawl cwmni rhyngwladol, gan osod yn ddiarwybod i'r cwmniau (hyd y gwyddus) eu bod wedi gosod ceffyl Trojan ar rannau o'r ddisg na chant eu dileu pan gaiff y ddisg ei fformadu, neu pan fo'r data'n cael ei ddileu. Mae'r dystiolaeth yn awgrymu'n gryf iawn mai'r National Security Agency (NSA) Unol Daleithiau America oedd yn gyfrifol am yr ymdrech yma i ysbio ar wybodaeth ar ddisgiau caled llywodraethau a chwmniau'r byd. Yn ôl Kaspersky Lab, dyma'r achos waethaf o hacio a fu erioed, gyda dros 500 o ddyfeisiadau wedi'u hacio mewn 42 gwlad.