Cyngor Nordig

Cyngor Nordig
Enghraifft o'r canlynol	sefydliad rhyngwladol, endid tiriogaethol gwleidyddol, supranational union, cydffederasiwn
Dechrau/Sefydlu	16 Mawrth 1952
Yn cynnwys	Nordic Council Secretariat, Nordic Council Presidium, Nordic Council National Delegations
Gweithwyr	300
Pencadlys	Copenhagen
Enw brodorol	Nordic Council
Gwladwriaeth	Gwledydd Nordig
Gwefan	https://www.norden.org/en
	Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae'r Cyngor Nordig yn fforwm ar gyfer y gwledydd Nordig. Mae seneddau’r gwladwriaethau a’r rhanbarthau ymreolaethol yn anfon cynrychiolwyr i’r cyngor, sy’n gofalu am fuddiannau eu cenedl ac yn cael eu hailethol bob blwyddyn. Sefydlwyd y cyngor ym 1952 gan Ddenmarc, Gwlad yr Iâ, Norwy a Sweden. Mae cyfarfodydd blynyddol wedi'u cynnal ers hynny. Ymunodd y Ffindir â'r Cyngor ym 1955. Mae'r gwaith wedi'i gydlynu mewn pum pwyllgor arbenigol. Mae Cyngor Gweinidogion Nordig hefyd wedi bodoli ers lefel llywodraeth 1971; mae gan y Cyngor Nordig a Chyngor y Gweinidogion ysgrifenyddiaeth ar y cyd yn Copenhagen. Mae'r cyngor yn canolbwyntio ar gydweithrediad diwylliannol a gwleidyddol; mae cydweithredu milwrol ac economaidd yn digwydd yn bennaf yng nghyd-destun sefydliadau eraill fel NATO ac Ardal Economaidd Ewrop ('European Economic Area' sy'n cynnwys EFTA a'r Undeb Ewropeaidd).

Iaith Gweinyddiaeth

Mae'r Cyngor yn cynnal sesiynau cyffredin bob blwyddyn ym mis Hydref/Tachwedd ac fel arfer un sesiwn ychwanegol y flwyddyn gyda thema benodol.^[1] Ieithoedd swyddogol y cyngor yw Daneg, Ffinneg, Islandeg, Norwyeg a Sweden, er ei bod yn defnyddio dim ond yr ieithoedd Sgandinafaidd sy'n ddealladwy i'r ddwy ochr - Daneg, Norwyeg a Sweden - fel ei ieithoedd gwaith.^[2] Mae'r tri hyn yn cynnwys iaith gyntaf tua 80% o boblogaeth y rhanbarth ac fe'u dysgir fel ail iaith neu iaith dramor gan yr 20% sy'n weddill.^[3]

Hanes a thasgau

Map o'r aelodau llawn a chyswllt

Ym 1962, nodwyd y sail gyfreithiol yn y Cytundeb ar Gydweithrediad rhwng Denmarc, y Ffindir, Gwlad yr Iâ, Norwy a Sweden, a elwir hefyd yn Gytundeb Helsinki.

Mae tasgau'r Cyngor Nordig yn cynnwys cydgysylltu ac ymhelaethu ar argymhellion nad ydynt yn rhwymol ar gyfer cysylltiadau rhynglywodraethol yr aelod-wledydd. Mae'n ofynnol i lywodraethau adrodd i'r Cyngor Nordig.

Organau'r Cyngor Nordig yw'r Cynulliad Cyffredinol, sy'n cynnwys holl aelodau'r Cyngor; Y Presidium, sy'n cynnwys Llywydd (gyda'r Arlywyddiaeth bob yn ail rhwng y gwledydd Nordig) a nifer o aelodau a bennir yn Rheolau Gweithdrefn y Cyngor Nordig; yn ogystal â'r pwyllgorau sefydlog.

Er 1971 bu Cyngor Gweinidogion Nordig hefyd, sy'n cefnogi cydweithredu rhwng y pum talaith a thri rhanbarth ymreolaethol (mae Ynysoedd Ffaröe a'r Ynys Las yn perthyn i Ddenmarc ac mae ynysoedd Åland yn perthyn i'r Ffindir) ar lefel y llywodraeth. Mae gan y ddau sefydliad ysgrifenyddiaeth ar y cyd yn Copenhagen.

Fel rhan o'i waith diwylliannol, mae'r Cyngor Nordig yn dyfarnu pum gwobr fawreddog:

Gwobr Llenyddiaeth y Cyngor Nordig

Gwobr Gerdd y Cyngor Nordig

Gwobr Natur a'r Amgylchedd y Cyngor Nordig

Gwobr Ffilm y Cyngor Nordig

Gwobr Llenyddiaeth Plant a Phobl Ifanc y Cyngor Nordig (er 2013)

Aelodau

Baner y Cyngor Nordig, cyn 2016

Y pum Aelod-wladwriaeth gyda'r tair ardal ymreolaethol a phedwar arsylwr yw:

Gwlad	Aelodaeth	Senedd	Statws	Blwyddyn- ymuno	Cynrychiolwyr yn y Cyngor
Denmarc	Aelod Llawn	Folketing	Gwladwriaeth Annibynnol	1952	16
Gwlad yr Iâ	Aelod Llawn	Althing	Gwladwriaeth Annibynnol	1952	7
Norwy	Aelod Llawn	Storting	Gwladwriaeth Annibynnol	1952	20
Sweden	Aelod LLawn	Riksdagen	Gwladwriaeth Annibynnol	1952	20
Ffindir	Aelod Llawn	Eduskunta	Gwladwriaeth Annibynnol	1955	18
Nodyn:Åland	Aelod Cyswllt	Lagting	Talaith Hunanlywodraethol yn Ffindir Gweriniaeth Ffindir	1970	2
Ynysoedd Ffaro	Aelod Cyswllt	Løgting	Talaith Hunanlywodraethol yn Denmarc Nheyrnas Denmarc	1970	2
Yr Ynys Las	Aelod Cyswllt	Inatsisartut	Talaith Hunanlyowdraethol yn Denmarc Nhalaith Denmarc	1984	2

Gyda Dogfen Ålands yn 2007, rhoddwyd y posibilrwydd i'r aelodau ymreolaethol aelodaeth gyfartal yn y Cyngor Nordig i raddau helaeth.

Yn unol ag Adran 13 o'r Rheolau Gweithdrefn, dim ond Cyngor Seneddol Sami, sy'n cynrychioli cynrychiolwyr etholedig Sameting yn y Ffindir, Norwy a Sweden, sydd â statws arsylwr,^[4] ac sy'n ymwneud â gwaith y Cyngor mewn perthynas â Sami pynciau wedi'u cynnwys.

Yn unol ag Erthygl 14 o'r Rheolau Gweithdrefn, mae gan y Cyngor Ieuenctid Nordig statws "gwestai" parhaol, a gall y Presidiwm "wahodd cynrychiolwyr cyrff etholedig ac unigolion eraill i gyfarfod a rhoi'r hawl iddynt siarad" fel gwesteion.^[4] Yn ôl y Cyngor, "yn ystod y blynyddoedd diwethaf mae gwesteion o sefydliadau rhyngwladol a Nordig eraill wedi gallu cymryd rhan yn nadleuon y sesiynau. Mae ymwelwyr o'r Taleithiau Baltig a gogledd-orllewin Rwsia yn manteisio ar y cyfle hwn amlaf. Gwesteion sydd wedi gwahoddir cysylltiad â'r pwnc dan sylw i sesiwn Thematig a wahoddwyd."^[5] Mae gan yr Landtag (cyngor taleithiol) talaith Almaenig, Schleswig-Holstein statws arsylwr ers 2016.^[6]

Oriel

Pencadlys y Cyngor Nordig yn Copenhagen. Adeilad wen gydag arwydd a baner Norden ar stryd Ved Stranden rhif 18
Ymdrech flaenorol ar Uno Sgandinafaidd - poster propaganda o'r 19g o blaid Scandinafiaeth, polisi i uno tri gwlad Llychlyn: Sweden, Norwy, a Denmarc
Baneri aelodau'r Cyngor
Aelodaeth y Cyngor Nordig ar gyfer sesiwn 2021
Kristina Háfoss, Ysgrifennydd Cyffredinol y Cyngor 2021 ymlaen; y person cyntaf o Ynysoedd Ffaröe i arddel y swydd
Baner y Cyngor Nordig ers 2016