Osmanlı coğrafyasında dinlenme ve eğlence amaçlı denize girme pratikleri, Evliya Çelebi'nin anlat... more Osmanlı coğrafyasında dinlenme ve eğlence amaçlı denize girme pratikleri, Evliya Çelebi'nin anlatılarına kadar geri götürülebilse de deniz, 20. yüzyılın başına kadar Osmanlıların gündelik hayatında sadece şifa bulma amaçlı yer tutuyordu. Bu amaca uygun şekilde, doktorların tavsiyeleri ve sınırlamalarıyla, denizin içerisine kazıklar vasıtasıyla sabitlenen ahşap duvarlarla dört tarafı kapatılmış, denize girenlerin dışardan görülmediği, küçük bir kulübeyi andıran, deniz hamamı adı verilen yapılar vasıtasıyla denize girilmiştir. Birinci Dünya Savaşı sonrasındaki Mütareke Dönemi'nde, bu denize girme yöntemi değişmeye başlamış ve modern plaj kullanımı ortaya çıkmıştır. Bu dönemde başta İngiliz işgal askerleri ve Sovyet İhtilali'nden kaçıp, İstanbul'a yerleşen Rus göçmenler doğrudan, deniz hamamı olmaksızın denize girerek plaj kültürünün temelini atmışlardır. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan sonra, deniz hamamları yerlerini plajlara bırakmıştır. Bu bağlamda plajlar, Cumhuriyet modernleşmesinin hem bir parçası hem bir sonucu hem de modernleşme pratiklerinin bir gösterim sahnesi olmuştur. Bu süreç, özellikle kadının toplum hayatında görünür olmaya başlaması gibi olguları da içinde barındırmıştır. Yirmi beş yıl öncesinin sokakta peçesiz gezemeyen, toplu taşımada ancak ayrı bir bölümde seyahat edebilen, "kaçgöç" devrindeki Türk kadını, yerini toplum hayatında ve dahi plajlarda kendine yer bulan kadın imgesine bırakmıştır. Bu çalışma, deniz hamamlarından plajlara doğru yaşanan değişimi toplumsal etki boyutunda ele almakta ve bu değişimin Cumhuriyet Dönemi'nin sosyal modernleşmesine etkisini konu edinmektedir. Bunun için arşiv belgeleri, özellikle son dönem Osmanlı deniz hamamları hakkında veri sağlarken, dönem gazeteleri ve çağdaş hatıralar da bu değişimin canlı tanıkları olarak çalışmanın başlıca kaynaklarını teşkil etmiştir.
Osmanlı coğrafyasında dinlenme ve eğlence amaçlı denize girme pratikleri, Evliya Çelebi'nin anlat... more Osmanlı coğrafyasında dinlenme ve eğlence amaçlı denize girme pratikleri, Evliya Çelebi'nin anlatılarına kadar geri götürülebilse de deniz, 20. yüzyılın başına kadar Osmanlıların gündelik hayatında sadece şifa bulma amaçlı yer tutuyordu. Bu amaca uygun şekilde, doktorların tavsiyeleri ve sınırlamalarıyla, denizin içerisine kazıklar vasıtasıyla sabitlenen ahşap duvarlarla dört tarafı kapatılmış, denize girenlerin dışardan görülmediği, küçük bir kulübeyi andıran, deniz hamamı adı verilen yapılar vasıtasıyla denize girilmiştir. Birinci Dünya Savaşı sonrasındaki Mütareke Dönemi'nde, bu denize girme yöntemi değişmeye başlamış ve modern plaj kullanımı ortaya çıkmıştır. Bu dönemde başta İngiliz işgal askerleri ve Sovyet İhtilali'nden kaçıp, İstanbul'a yerleşen Rus göçmenler doğrudan, deniz hamamı olmaksızın denize girerek plaj kültürünün temelini atmışlardır. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan sonra, deniz hamamları yerlerini plajlara bırakmıştır. Bu bağlamda plajlar, Cumhuriyet modernleşmesinin hem bir parçası hem bir sonucu hem de modernleşme pratiklerinin bir gösterim sahnesi olmuştur. Bu süreç, özellikle kadının toplum hayatında görünür olmaya başlaması gibi olguları da içinde barındırmıştır. Yirmi beş yıl öncesinin sokakta peçesiz gezemeyen, toplu taşımada ancak ayrı bir bölümde seyahat edebilen, "kaçgöç" devrindeki Türk kadını, yerini toplum hayatında ve dahi plajlarda kendine yer bulan kadın imgesine bırakmıştır. Bu çalışma, deniz hamamlarından plajlara doğru yaşanan değişimi toplumsal etki boyutunda ele almakta ve bu değişimin Cumhuriyet Dönemi'nin sosyal modernleşmesine etkisini konu edinmektedir. Bunun için arşiv belgeleri, özellikle son dönem Osmanlı deniz hamamları hakkında veri sağlarken, dönem gazeteleri ve çağdaş hatıralar da bu değişimin canlı tanıkları olarak çalışmanın başlıca kaynaklarını teşkil etmiştir.
Uploads
Master Thesis
News Article
https://www.akademiktarihtr.com/ataturkvemacarthur/ Adresinde yayımlanan yazının gazete için kısaltılmış halidir.
Essay and Draft Study
https://www.akademiktarihtr.com/ataturkvemacarthur/ Adresinde yayımlanan yazının gazete için kısaltılmış halidir.