Marijanska ostrva
Marijanska ostrva (ponegdje u literaturi i kao Marijani) su arhipelag od 15 lučno raspoređenih vulkanskih ostrva u sjeverozapadnom Tihom okeanu.
Na engleskom jeziku se zovu Mariana Islands i the Marianas, a do prvih desetljeća 20. vijeka, nazivalo ih se i Ladrones Islands, prema nazivu na španskom, Islas de los Ladrones (u doslovnom prijevodu: Lopovski otoci).
Geografski položaj
[uredi | uredi izvor]Nalaze se između 12. i 21. sjeverne širine i duž 145. mridijana, a središte im je oko 16°37' sjeverne geografske širine i 145°37' istočne geografske dužine.
Geografske osobine
[uredi | uredi izvor]Marijanska ostrva predstavljaju južni dio podmorskog planinskog lanca koji izranja u središnjem zapadnom dijelu Tihog okeana. Isti se lanac proteže 2519 km od Guama do Japana.
Geografski, Marijanska ostrva su najsjeverniji dio većeg arhipelaga, Mikronezije, koja se nalazi između 13° i 21° sjeverne geografske širine i 144° i 146° istočne geografske dužine.
Zauzimaju ukupnu površinu od 1007 kvadratnih kilometara [1]
Sastoje se od dvije grupe.
Sjevernu čini deset glavnih, vulkanskih, ostrva, od kojih su samo četiri naseljena: Agrihan, Anatahan, Alamagan i Pagan.
Južnu grupu čini pet koralnih vapnenačkih ostrva: (Rota, Guam, Aguijan, Tinian and Saipan), koji su svi naseljeni osim Aguijana.
U sjevernoj grupi, najviši vrh je 2700 stopa visine. Na tim ostrvima se u vulkanskim kraterima pokazivaju znaci aktivnosti, a potresi nisu rijetki.
Kod južnih ostrva, koralni grebeni čine odron njihovih obala, koje nisu znatno izdignute iznad morske visine.
Upravna podjela
[uredi | uredi izvor]Upravno su podijeljeni između dvije jedinice:
- Guama, koji je teritorija SAD-a
- SjevernoMarijanskih ostrva (uključujući ostrva Saipan, Tinian i Rota), koji čine Commonwealth Sjedinjenih Američkih Država.
Biljni i životinjski svijet
[uredi | uredi izvor]Sva ostrva, osim ostrva Farallona de Medinille i Uracasa (u sjevernoj grupi) su više ili manje šumoviti, biljni pokrivač je bujan i sličan onima na Karolinskim ostrvima i na Filipinima, odakle su donešene brojne biljne vrste. Zahvaljujući vlažnosti tla, niže vrste biljaka (nekada označene naučnim nazivom Cryptogamae) su brojne, kao i brojne vrste trava. Kokosove i areca palme, manioka, kafa, kakao, slatki krompir (batata), šećerna trska, pamuk, duhan, yam i biseri su glavni proizvodi, a najviše se uvozi kopra. Obrada zemlje je i pored toga zanemarena, pored brojnih prednosti što ih nude klima i tlo. Većina ostrva je obilata vodom.
Životinjski svijet je sličan onome sa Karolinskih ostrva, iako ne tako brojan i raznolik. Određene vrste su izvorne na oba arhipelaga. Svinje i goveda se kreću slobodno po divljini, i lovi ih se po potrebi. Goveda su bila poznata vrsta domorocima od samog početka ljudske naseljenosti na ovim ostrvima, a svinje su donijeli kolonizatori Španci.
Klima
[uredi | uredi izvor]Klima je zdrava, i pored velike vlažnosti. Vrućinu ublažavaju pasati, te je blaža od filipinske. Zadnja okolnost je pojačana činjenicom da nema velikih temperaturnih razlika.
Historija
[uredi | uredi izvor]Ime i prvi susreti s kolonizatorima
[uredi | uredi izvor]Prvi Evropljanin koji je primijetio ovu otočnu grupu je bio Portugalac Ferdinand Magellan 6. marta 1521., koji je promatrao dva najjužnija ostrva i proplovio između njih [2] sa svojom španskom ekspedicijom na putu oko svijeta.
Na prvom pristajanju na Umatacu na Guamu, Magellanovi brodovi su se opremili potrepštinama od domorodaca Taotaomonasa (predaka plemena Chamorrosa). Inače se smatra da su domoroci pretpostavljali da se radi o trgovini i da su kao razmjensku robu uzeli jedan od brodića kojim su se Španci iskrcali na ostrvo. Nastao je nesporazum. Španska posada je mislila da su domoroci njima potrepštine davali besplatno, pa su ovo uzimanje broda smatrali krađom. Zbog ovog nesporazuma, španska je ekspedicija napala domoroce, a ostrva obilježila imenom Islas de los Ladrones ("Lopovska ostrva"), imenom kojim se ponekad ova ostrva i danas naziva tako, Ladrones.
Sâm Magellan ih je nazvao Islas de las Velas Latinas ("Ostrva latinskog jedra") .
Od drugih imena koje su mornari dali ovim ostrvima su i imena ostrva sv. Lazara, Jardines i 'Prazeres.
Španija je 1667. formalno položila pravo na njih, uspostavila je tamo redovnu koloniju i dala im je službeno ime Las Marianas u čast španske kraljice Marije Austrijske (špa. Mariana), udovice Filipa IV.
U trenuku uspostave kolonije, ostrva su imala od 40 do 60 hiljada stanovnika, ali su skoro svi domoroci Chamorrosi izumrli od zaraznih bolesti koje su donijeli Španci.
Domorodačko stanovništvo, koje su španski kolonizatori znali pod imenom Hachamori, izumrlo je u svom nemiješanom obliku, dok su preživjeli oni iz miješanih zajednica.
Kad su Španci zauzeli ostrva 1668., Chamorrosa je bilo od 40 do 60 hiljada. Za manje od jednog vijeka poslije, ostalo ih je samo 1800.
Chamorrosi su bili tipični Mikronežani sa stepenom civilizacije vrijednim razmatranja.
Na ostrvou Tinianu se nalaze ostaci građevina koje se pripisuju Chamorrosima. Čine ih dva reda masivnih četvrtastih kamenih stubova, u prosjeku 142 cm širine i 427 cm visine, sa teškim okruglim kapitelima, zvanim latte kameni.
Prema starim španskim zapisima, urne s posmrtnim ostacima su bile uglavljene u kapitele.
Istraživanja na području ovog arhipelaga je vršio George Anson (kasniji prvi baron Anson od Sobertona), koji se u augustu 1742. iskrcao na Tinian [3] .
Ladronese su kasnije posjetili John Byron 1765., Samuel Wallis 1767. i Jules Crozet 1772.
Marijanska ostrva i posebno ostrvo Guam su bili odmorišna tačka za španske galeone na putu za Acapulco i Manilu, na konvojima poznatim kao Galeon de Manila.
Marijanska ostrva su ostala španska kolonija pod upravom filipinskog glavnog guvernera do 1898., kada su, kao rezultat špansko-američkog rata, Španci bili prisiljeni predati Guam SAD-u.
Sporazumom od 12. februara 1899., preostale ostrvoe iz tog arhipela (osim Guama, ali sa Karolinskim arhipelagom i arhipelagom Palau) je Španija prodala Njemačkoj za 837.500 njemačkih zlatnih maraka (oko 4,1 milijon $ u to vrijeme), a prodano područje je uključeno u njemački protektorat Nova Gvineja. U to vrijeme, oko 1900., na njima je živjelo 2646 stanovnika, a deset najsjevernijih ostrva sa aktivnim vulkanima su bili uglavnom nenaseljeni.
Japan, član Antante je počeo zaposjedati ostrva 1914. Nakon što je Njemačka i ostatak Središnjih sila izgubilo rat, taj bivši njemački posjed je Liga naroda dala Japanu na upravu kao mandatni teritorij.
Ovaj arhipelag je bio poprište ratnih djelovanja 1944. u Drugom svjetskom ratu, kada su se na ovom području sukobile američke i japanske snage.
Amerikancima su ova ostrva bila značajna kao strateška tačka, jer je trebalo poslužiti kao zračna baza za američke avione koji bi odatle odlijetali na bombardiranje samog Japana.
Kad je zauzela ostrva Saipan i Tinian, američka vojska ih je koristila, jer je zahvaljujući njihovoj blizini, Japan došao u domet američkih bombardera.
Tako su i avioni Enola Gay i Bockscar, koji su bacili atomske bombe na Hirošimu i Nagasaki, poletjeli na taj svoj zadatak sa tinianskog sjevernog aerodroma, North Field.
Pogledaj
[uredi | uredi izvor]Crkvena historija
[uredi | uredi izvor]Apostolska prefektura Marijanska ostrva je bila uspostavljena 17. septembra 1902., bulom Quae mari sinico koju je izdao papa Lav XIII izdvajanjem od filipinske biskupije Cebú.
Dekretom od 18.juna 1907., ostrva su povjerena franjevcima kapucinima iz Vestfalije, kojima je pripadao prvi apostolski prefekt ove prefekture, vlč. Paul von Kirchhausen (postavljen u augustu 1907.; sjedište je imao na Saipanu, na Karolinskim ostrvima).
Na ostrvima su postojale dvije javne škole, ali je smještaj bio toliko neodgovarajući da su djeca koja su bila prisutna nastavi na način da su muška djeca slušala nastavu ujutro, a ženska djeca su pohađala nastavu navečer. Predavalo se na engleskom. Na nastavi se pored uobičajenih elementarnih predmeta, podučavalo i obradi drveta.
Po jedan sveštenik je bio smješten na Agati i Guamu, u malim naseljima Agatu i Merizu. Pored crkvi u tim mjestima, bila je crkva na Samayu i nekoliko manjih kapela na planinama. Sveštenik iz Agane je svakog mjeseca obilazio koloniju gubavaca, radi slavljenja mise i podjele sakramenata.
I danas, katolicizam je glavna i jedina religija na ovom arhipelagu.
Izvori i reference
[uredi | uredi izvor]- WorldStatesmen- Guam i Northern Marianas
- Pascal Horst Lehne and Christoph Gäbler: Über die Marianen. Lehne-Verlag, Wohldorf in Germany 1972.
- L. de Freycinet, Voyage autour du monde (Paris, 1826-1844)
- The Marianas Islands in Nautical Magazsile, xxxiv., xxxv. (London, 1865-1866)
- 0. Finsch, Karolinen und Marianen (Hamburg, 1900); Costenoble, Die Marianen in Globus, lxxxviii. (1905).
- ^ The CIA World Factbook (2006) Arhivirano 7. 11. 2017. na Wayback Machine.
- ^ O. Peschel. Geschichte des Zeitalters der Entdeckungen, Stuttgart, 1877.
- ^ George, Lord Anion (1748). Voyage round the World, book iii.
Pogledajte još
[uredi | uredi izvor]- en:Commonwealth (United States insular area)
- en:Territories of the United States
- en:United States territory
- en:Unincorporated territories of the United States
- en:Insular area
