Polimorfizam (biologija)

Polimorfizam (grč. πολύ - poli = mnogo + μορφή -morf = oblik, figura, silueta), u biologiji se javlja kada se jedna osobina, u istoj populaciji određene vrste ispoljava u dva ili više jasno različitih fenotipova. Drugim riječima, pojavljuje se u više od jedne forme ili morfe. Da bi se klasificirao kao takav, mora se nalaze u istom staništu i u isto vrijeme i pripadati panmiktičnoj populaciji (sa slučajnim parenjem).^[3]

Svijetli morf jaguara

Tamni morf jaguara (oko 6% južnoafričke populacije)

Hijerarhija formalnih (slika)^[1]^[2] i neformalnih (tekst desno) taksonomskih kategorija koje se opisuju u naučnim publikacijama

Opisani polimorfizam uključuje varijaciju fenotipa. Međutim, ovaj termin se također koristi i u drugom smislu, kao kod molekulskih biologa kada opisuju mutacije u genotipu, kao što su jednonukleotidni polimorfizam (SNP) ili RFLP.

Polazna definicija, sama po sebi, dopušta da se termin polimorfizam u biologiji može odnositi na svaku pojavu ili čak i proces, ako se javlja u najmanje dvije varijante (morfe). Polimorfizam je uobičajen u prirodi, jer, u najširem smislu, uključuje i sveukupni biodiverziteta, genetičke varijacije i adaptacije. Obično funkcionira tako da da održava različite forme u populaciji koja živi u promjenljivom okruženju okruženju.^[4] Najuobičajena pojava je spolni dimorfizam, koji se javlja kod mnoštva organizama. Drugi ilustrativan primjer može biti zaštitna obojenost leptira (vidi: mimikrija) ilihemoglobin i krvne grupe.

Prema teoriji evolucije, posljedica polimorfizma su procesi usmjeravanja evolucijskih procesa, u koje su uključeni i bilo koji drugi aspekti jedne vrste. To je nasljedna varijacija modofikovana putem prirodne selekcije. U polimorfizmu jedinke genetička konstitucija omogućuje veoma različita preoblikovanja u okvirima zadatog genotipa, kao i mehanizam prekidač koji određuje koji je morf ispoljio najveću prilagodljivost određenoj životnoj sredini.^[4]

U genetičkom polimorfizmu genotip determinira fenotip (u interakciji sa faktorima životne sredine).

Terminologija

Iako je u općoj upotrebi polimorfizam je prilično širok pojam, u biologiji je dobio posebno značenje, što ga razlikuje od pojma monomorfizam (koji ima samo jedan oblik). Kada postoji i druga forma precizniji termin je dimorfizam.

Termin izostavlja forme koji pokazuju kontinuiranu varijaciju (kao što je težina), iako i ona ima nasljednu komponentu. Polimorfizam se bavi oblicima u kojima je varijacija diskretna (diskontinuirano) ili jasno alternirajuća. Ukratko, ovako definiran pojam polimorfizma obuhvata samo kvalitativne osobine.
Posmatrani morfi (oblici, fenotipovi) se moraju ispoljavati na istom staništu, u isto vrijeme. Ovo isključuje geografske rase i sezonske oblike.
Termin je prvi put upotrebljen za opisivanje vidljive forme, ali danas je proširen je i tajanstvena preoblikovanja , na primjer krvnih varijacija, koji se mogu otkriti odgovarajućim testiranjem.
Rijetke varijacije nisu klasificirani kao polimorfizami, kao što ni mutacije, same po sebi, ne predstavljaju polimorfizam. Da bi se klasificirali kao polimorfizam mora da postoji neka vrsta ravnoteže između preoblikovanja i nasljedne osnove.

Također pogledajte

Reference

^ Međunarodni kodeks nomenklature algi, gljiva i biljaka
^ Međunarodni kodeks zoološke nomenklature
^ Ford E.B. (1965): Genetic polymorphism. Faber & Faber, London.
^ ^a ^b Dobzhansky T. (1970): Genetics of the evolutionary process. Columbia, New York, ISBN 0-231-02837-7.

[1] Međunarodni kodeks nomenklature algi, gljiva i biljaka

[2] Međunarodni kodeks zoološke nomenklature

[3] Ford E.B. (1965): Genetic polymorphism. Faber & Faber, London.

[Dobzhansky_T._1970-4] Dobzhansky T. (1970): Genetics of the evolutionary process. Columbia, New York, ISBN 0-231-02837-7.

[3]

[1]

[2]

[4]