Monohrom

Monohromatska ili monohromna slika, objekt ili paleta se sastoji od jedne boje (ili vrijednosti jedne boje). Slike koje koriste samo nijanse sive nazivaju se sivim skalama (obično digitalne) ili crno-bijelim (obično analogne). U fizici, monohromatska svjetlost se odnosi na elektromagnetno zračenje koje sadrži uski pojas talasnih dužina, što je poseban koncept.

Više primjera monohromatskih umjetničkih djela kroz historiju: staroegipatska fajans statua Izide i Horusa iz perioda 332–30. godine pr.n.e.; zlatni Tairona privjesak iz perioda 10–16. st.; kineski rezbareni crveni lak iz kasnog 14. st.; i neoklasični Petit Trianon u Versaillesu, Francuska, djelo Ange-Jacquesa Gabriela iz 1764. godine.

Crno-bijeli monohromatski: Ajfelov toranj tokom pariške ekspozicije 1889.g.

Monohromatska boja: uređaji za noćno osmatranje obično proizvode jednobojne slike, uglavnom u nijansama zelene.

Fotografija papagaja Ara prikazana monohromatskom paletom ograničenog broja nijansi

Digitalni audio plejer marke Philips sa monohromatskim ekranom i zelenim pozadinskim osvetljenjem, uobičajen na starijim uređajima uključujući mobilne telefone i ručne sisteme za igre

Primjena

Za sliku, termin monohrom se obično uzima kao sinonim za crno-bijelo ili, češće, siva skala, ali se može koristiti i za označavanje drugih kombinacija koje sadrže samo tonove jedne boje, poput zeleno-bijelih ili zeleno-crvenih. Može se odnositi i na sepija slike koje prikazuju tonove od svijetlo smeđe do tamno smeđe, ili na cijanotipije ("plavi otisak") te na rane fotografske metode kao što su dagerotipija, ambrotipija i tintipija, od kojih se svaka može koristiti za izradu monohromatske slike.

U računarstvu, monohrom ima dva značenja:

• imati samo jednu boju koja je ili uključena ili isključena (poznata i kao binarna slika),
• omogućavanje nijansi te boje

Monohromatski računarski ekran može prikazivati samo jednu boju, često zelenu, ćilibarnu, crvenu ili bijelu, ali i nijanse ovih boja.

U filmskoj fotografiji, monohrom je obično znači upotrebu crno-bijelog filma. Izvorno su se sve fotografije radile u monohromnoj tehnici. Iako je fotografija u boji bila moguća već krajem 19. stoljeća, lako dostupni filmovi u boji, poput Kodachromea, nisu bili dostupni sve do sredine 1930-tih.

U digitalnoj fotografiji, monohromatske slike koriste samo podatke o svjetlini koje snima senzor ili se post-procesiranjem kolor slike prikazuje samo percipirana svjetlina kombiniranjem vrijednosti više kanala (obično crvenog, plavog i zelenog). Težina pojedinačnih kanala može biti odabrana kako bi se postigao željeni umjetnički efekat; ako se odabere samo crveni kanal, efekat će biti sličan korištenju crvenog filtra na panhromatskom filmu. Ako se crveni kanal eliminira, a zeleni i plavi kombiniraju, efekt će biti sličan orthohromatskom filmu ili korištenju cijan filtra na panhromatskom filmu. Odabir težine tako omogućava široku paletu umjetničkog izraza u konačnoj monohromatskoj slici.

Za proizvodnju anaglifne slike, originalni kolor stereogram se prvo može smanjiti na monohromatsku sliku kako bi se pojednostavila obrada slike. Ovo je ponekad potrebno u slučajevima kada bi kolor slika bila zbunjujuća zbog prisutnih boja i uzoraka u izvornoj slici, te korištenih selekcijskih filtera (obično crveni i njegov komplement, cijan).

Shema boja

Primjer monohromatske sheme boja

Monohromatski gradijent boja na krugu boja

Monohromatska shema boja obuhvata (tonove, nijanse i sjene) jedne boje. Nijanse se postižu dodavanjem bijele boje, čime se povećava svjetlina; sjene se postižu dodavanjem crne boje, čime se smanjuje svjetlina; tonovi se postižu dodavanjem sive boje, čime se smanjuje intenzitet.

Monohromatske sheme boja pružaju mogućnosti u umjetnosti i dizajnu vizualnih komunikacija jer omogućavaju širi raspon kontrastnih tonova koji se mogu koristiti za privlačenje pažnje, stvaranje fokusa i poboljšanje čitljivosti.

Korištenje monohromatske boje pruža snažan osjećaj vizualne kohezije i može pomoći u podršci komunikacijskim ciljevima kroz upotrebu konotativne boje. Relativni nedostatak kontrasta u nijansama može se nadoknaditi varijacijama u tonu i dodavanjem teksture.

U nauci, monohromatsko znači sastavljeno od jedne talasne dužine svjetlosti ili drugog zračenja (na primjer laseri, obično proizvode monohromatsku svjetlost), ili ima ili izgleda kao da ima samo jedna boja (u poređenju sa polihromatskim). Prema nauci, prave monohromatske slike se mogu praviti strogo samo od nijasni jedne boje koje prelaze u crnu boju.

Međutim, monohromatski također ima i drugo značenje slično "dosadnom" ili "bezbojnom", što ponekad dovodi do stvaranja dizajna sastavljenog od pravih monohromatskih nijansi (nijanse jedne boje prelaze u crnu), i boja nastalih od jedne nijanse koje postepeno blijede (ka bijeloj). Ovo nije monohromatsko u striktno naučnom smislu te riječi. Zapravo, monohromatsko u umjetnosti može biti složeno ili čak složenije od ostalih polihromatskih umjetnosti.

U fizici

U fizici, monohromatska svjetlost predstavlja elektromagnetno zračenje jedne talasne dužine. Iako ni jedan izvor elektromagnetnog zračenja nije čisto monohromatski, u praksi se obično koristi za opisivanje izvora sa vrlo uskim spektrom, poput monohromatske ili laserske svjetlosti. Stepen monohromatičnosti se može definisati spektralnom širinom linije. Uređaj koji izolira uski pojas svjetlosti od širokopojasnog izvora se naziva monohromator.

Također pogledati

• Duotone, upotreba dvije boje mastila u štampi
• Poluton, upotreba crne i bijele u uzorku koji se percipira kao nijanse sive (može se proširiti i na slike u boji)
• Monohromatija, vrsta nedostatka vida boja
• Monohromatska boja
• Monohromatski monitor, koji se koristi sa računarima
• Monohromna fotografija, poznata i kao crno-bela fotografija
• Monohromno slikarstvo, stil slikanja koji koristi jednu boju (isključujući njene nijanse)
• Jednobojna štampa, stilovi štampanja koji generišu crno-bele slike
• Polihrom, više boja, suprotno monohromatskom