Verilənlər mədəniyyəti
Verilənlər mədəniyyəti — həm dövlət, həm də özəl sektorda sosial təcrübə prosesində müəyyən edilmiş prinsip. Bu, bütün işçi heyətindən və qərar qəbul edən şəxslərdən konkret sahədə təcrübə əsasında şirkətin inkişafına rəhbərlik etmək əvəzinə, mövcud verilənlərin çatdırdığı informasiyaya diqqət yetirməyi və bu nəticələrə uyğun qərarlar və dəyişikliklər etməyi tələb edir.[1]
Bu verilənlər bunlarla məhdudlaşmır, bazarda ümumi iqtisadi və ya sosial tendensiyalar, məhsulların satış həcmi və hətta onların səmərəliliyinə və məhsuldarlığına işarə edən işçilərin performansını da əhatə edir. Biznes sahəsinə baxmayaraq,[2] verilənlər mədəniyyəti informasiya istehsalı prosesinə və ağıllı şəhər proqramları kimi gündəlik istifadənin məlumat təcrübələrinə təsir etmək üçün şəhərsalma layihələri kimi sosial infrastruktur sistemində də tətbiq olunur.[3]
Ümumiyyətlə, verilənlər mədəniyyətini qurmaq üçün şöbələr və təşkilatlar verilənlərin özünü büruzə verməsinə icazə verməlidirlər və statistika menecmentinə etibar etməlidirlər. Verilənlərə əsaslanan bir qurum kimi uğurlu olmaq təşkilatda iştirak edən bütün işçilərin fəal iştirakını tələb edir, buna görə də məlumatlara açıq çıxış prosesdə əhəmiyyətlidir.[4]
Komponentlər və rollar
[redaktə | mənbəni redaktə et]İştirakçılar
[redaktə | mənbəni redaktə et]İştirakçılar həm məlumat istehsalçıları, həm də təsirli dəyişikliklər edərək məlumat mədəniyyətinə töhfə verə biləcək insanlardır. Müəyyən bir qurumda məlumat mədəniyyətinin qurulması prosesində müxtəlif səviyyələrdə olan işçilərin hamısı öz işlərini nisbi statistika ilə təsvir etmək bacarığı əldə etməlidirlər. Buraya onların işlərinin məqsədi, konkret tapşırığın məqsədi və verilənlərlə göstərilən problemlərə uyğun olaraq həll yolları daxildir, lakin bununla məhdudlaşmır. Həmçinin, iştirakçılara rəhbərlik etdikləri bölmə daxilində qərarlar qəbul etmək və yeniliklər sayəsində baş verən dəyişiklikləri təcrübədən keçirmək imkanı verilir.[5]
Verilənlər üzrə alimlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Data analitikləri verilənlər mədəniyyətinin qurulmasında mühüm rol oynayırlar, çünki onlar tez-tez birinci əldən material və xam verilənlərləri alırlar. Onların bütün komponentləri bir-birinə bağladıqları üsul adi iştirakçılar və qərar qəbul edənlər arasında ünsiyyətin səmərəliliyini müəyyən edə bilər. Həmçinin, onlar verilənlərlə ötürülən informasiyanın təhlilinə cavabdehdirlər. Bir şirkətin hər bir xüsusi bölməsində verilənlər üzrə alimlərin olması verilənlərə əsaslanan bir qurum üçün ideal bir vəziyyət olardı, buna görə də lazım olduqda məlumat əldə etməyə zəmanət verir.[6]
Qərar verənlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Qərar verənlər şirkətdə dəyişiklikləri tətbiq edən və inkişaf istiqamətini təyin edənlərdir. Bu vəziyyətdə, ya öz şirkətlərində daxildə istehsal olunan verilənlərlə, ya da korporasiyalarının hədəf almaq istədikləri hədəf bazarın statistikasında vurğulanan tendensiyalar və informasiyaya görə əhəmiyyətli qərarlar verəcəklər. Həmçinin, verilənlər mədəniyyətini qurmaq üçün qərar qəbul edənlər verilənlərin təhlilini tələb etmək niyyətlərini vurğulamalıdırlar, buna görə də işçilərin xam verilənlər ilə məşğul olmaq üçün motivasiyasını artırmalıdırlar.[7]
Əks fikirlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Verilənlərin məxfiliyi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Bəzi şirkətlər verilənlərin icra səviyyəsində gizli saxlanmasının vacib olduğunu düşünürlər. Şirkətdəki bütün işçilərin verilənləri birlikdə istehsal etməsi və emal etməsi mümkün olsa da, verilənlərin elementar səviyyədə olan iştirakçıların yanaşmasından azad olması məhdudlaşdırılır. Bəzi şirkətlər verilənlərə girişi məhdudlaşdıran bir sistem olan verilənlər xəzinəsi ideyasından istifadə edirlər. Verilənlərə yalnız məsul şəxslər daxil ola bilər və giriş tələb edən digər insanlar anbar işçilərinin qiymətləndirməsindən keçməlidirlər.[6]
Səmərəlilik
[redaktə | mənbəni redaktə et]Nə qədər ki, verilənlər bürokratiyası verilənlər bazalarına açıq giriş üçün əlverişlidir, çox sayda istifadəçi müəyyən bir sistemdə emal sürətini ləngidə bilər. Həmçinin, verilənlər bürokratiyası sistemi lazımi alətlərlə asanlaşdırılmasa, istifadəçilər üçün istədiklərini axtarmaq çətin ola bilər. Bu halda, verilənlər xəzinəsi verilənlər axtarılan zaman peşəkar şəkildə fəaliyyət göstərə bilməyən istifadəçilər üçün daha səmərəli olardı.[6]
Rasionalizm
[redaktə | mənbəni redaktə et]Müəssisənin qurulması və ya genişləndirilməsinin rasional üsulu empirik yanaşmaya əks yanaşmadır. Rasionalistlərin qərarları çox vaxt onların şəxsi ruhuna və dünya haqqında mövcud idrakına görə qiymətləndirilir. Bu yanaşma baxımından qərar qəbul edənlər dəyişiklik etmək üçün sənayenin ön xəttində görünən sosial fenomen və hadisələrdən çox məntiqdən asılıdırlar. Qərarların qəbulu prosesinin icra heyəti ilə məhdudlaşmaması artıq menecment səviyyəsində bəzi insanların tərəddüd etməsinə səbəb olur, ona görə də onlar verilənlər mədəniyyətini inkişaf etdirməkdən imtina edirlər.[8]
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Ramaswamy, Poornima. "How to Create a Data Culture" (PDF). Cognizant. June 2015. 5 February 2017 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 29 November 2017.
- ↑ Powers, Kristina; Henderson, Angela E. Cultivating a Data Culture in Higher Education (ingilis). Routledge. 25 May 2018. ISBN 978-1-351-69451-3.
- ↑ Kitchin, Rob; Lauriault, Tracey P.; McArdle, Gavin. Data and the city. Kitchin, Rob,, Lauriault, Tracey P.,, McArdle, Gavin. Abingdon, Oxon. 8 May 2017. ISBN 978-1138222632. OCLC 992119756.
- ↑ Anderson, Carl. "Five building blocks of a data-driven culture". TechCrunch (ingilis). 1 December 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 November 2017.
- ↑ Tunguz, Tomasz. Winning with data : transform your culture, empower your people, and shape the future. Bien, Frank, 1967–. Hoboken, New Jersey. 26 May 2016. ISBN 9781119257394. OCLC 951028197.
- ↑ 1 2 3 Patil, DJ; Mason, Hilary. Data driven : creating a data culture. Sebastopol, CA. 2015. ISBN 9781491921197. OCLC 904285472.
- ↑ Torbeck, Lynn. "Data culture". Journal of Validation Technology. 17 (4). Autumn 2011: 12+ – Academic OneFile vasitəsilə.[ölü keçid]
- ↑ Barlow, Mike. The culture of big data. Sebastopol, Calif.: O'Reilly Media. 2013. ISBN 9781491946725. OCLC 867854355.