Kampanulidlər
| Kampanulidlər | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Elmi təsnifat | ||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Kampanulidlər |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
| ||||
Kampanulidlər (lat. Campanulids) — bitkilər aləminin asteridlər kladına aid bitki kladı.
Bu klad asteridlər kladının iki əsas qrupundan biridir və təxminən 40.000 növü əhatə edir. Kampanulidlər həm ot, həm də ağac bitkilərindən ibarətdir və müxtəlif yaşayış mühitlərində rast gəlinir.[3]
Xüsusiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Kampanulidlər morfoloji və molekulyar xüsusiyyətlərinə görə digər asteridlərdən fərqlənir. Bu kladın bəzi ümumi xüsusiyyətləri aşağıdakılardır:
Sympetalous corolla: Kampanulidlər adətən, bitişik ləçəkli (sympetalous) çiçəklərə malikdir. Bu, ləçəklərin bir-birinə bitişərək boru və ya huni şəklində bir corrolla əmələ gətirməsidir.[4]
Inferior ovary: Kampanulidlər adətən, aşağı yumurtalıqlı (inferior ovary) çiçəklərə malikdir. Bu, yumurtalığın çiçək hissələrinin altında yerləşməsidir.
Secondary pollen presentation: Kampanulidlər ikincil polen təqdimatı (secondary pollen presentation) adlanan bir mexanizmə malikdir. Bu mexanizm, polenlərin dişicik ağzına (stigma) daha effektiv şəkildə ötürülməsini təmin edir.[5]
Təsnifatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Kampanulidlər iki əsas qrupa ayrılır:
Asterales (gülçiçəklilər): Bu sıraya, dünyada ən geniş yayılmış və növ sayına görə ən böyük bitki fəsilələrindən biri olan Asteraceae (gülçiçəklilər) daxildir. Asteraceae fəsiləsinin nümayəndələri arasında günəbaxan, papatya, marqaritka və astra kimi tanınmış bitkilər yer alır.[6]
Apiales (apiales): Bu sıraya, Apiaceae (apiaceae) və Araliaceae (araliaceae) kimi fəsilələr daxildir. Apiaceae fəsiləsinin nümayəndələri arasında yerkökü, cəfəri, kərəviz və şüyüd kimi tanınmış bitkilər yer alır.[7]
Əhəmiyyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]Kampanulidlər təbiət və insan həyatı üçün böyük əhəmiyyətə malikdir. Onlar qida mənbəyi (meyvə, tərəvəz, qəhvə, çay və s.), dərman, ədviyyat, ətir, lif və digər məhsulların əsasını təşkil edir. Kampanulidlər həmçinin ekosistemlərdə mühüm rol oynayır, fotosintez prosesi ilə oksigen istehsal edir, torpağın münbitliyini artırır və biomüxtəlifliyin qorunmasına kömək edir.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Angiosperm Phylogeny Group An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III (ing.). // Botanical Journal of the Linnean Society / M. F. Fay Wiley-Blackwell, Linnean Society of London, OUP, 2009. Vol. 161, Iss. 2. P. 105–121. ISSN 0024-4074; 1095-8339 doi:10.1111/J.1095-8339.2009.00996.X
- ↑ Angiosperm Phylogeny Group An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV (ing.). // Botanical Journal of the Linnean Society / M. F. Fay Wiley-Blackwell, Linnean Society of London, OUP, 2016. Vol. 181, Iss. 1. P. 1–20. ISSN 0024-4074; 1095-8339 doi:10.1111/BOJ.12385
- ↑ The Angiosperm Phylogeny Group. "An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV". Botanical Journal of the Linnean Society. 181 (1). 2016: 1–20. doi:10.1111/boj.12385.
- ↑ Judd, W. S.; Campbell, C. S.; Kellogg, E. A.; Stevens, P. F.; Donoghue, M. J. Plant Systematics: A Phylogenetic Approach. Sunderland, Massachusetts: Sinauer Associates. 2008. ISBN 978-0-87893-407-2.
- ↑ Endress, P. K.; Friis, E. M. "Fossil evidence of angiosperm diversification: flowering time and its evolutionary consequences". Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences. 365 (1543). 2010: 841–851. doi:10.1098/rstb.2009.0228. PMID 20190190.
- ↑ Heywood, V. H.; Brummitt, R. K.; Culham, A.; Seberg, O. Flowering Plant Families of the World. Richmond, Surrey: Kew Publishing. 2007. ISBN 978-1-84246-165-5.
- ↑ Stevens, P. F. "Angiosperm Phylogeny Website". Missouri Botanical Garden. 2011-06-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-22.