Tenge

Tenge
País	Kazakstán
Entidá emisora	Bancu Nacional de Kazakstán
Primer emisión	15 payares 1993
Símbolu	₸
Códigu ISO 4217	KZT

El tenge (cazacu: теңге, teñge) ye la moneda de Kazakstán. Estremar en 100 tyin (тиын, tamién treslliteráu como tiyin o tiın). Foi introducíu en payares de 1993 pa reemplazar al rublu rusu al cambéu de 1 tenge = 500 rublos. El códigu ISO-4217 pal tenge ye KZT.

La pallabra tenge en cazacu y en munches otres llingües túrquiques significa pesu, midida. L'orixe de la pallabra atopar nel chinu tengse, que significa "balanza". Les llingües túrquiques tomaron esta pallabra al traviés del mongol (tenkh(y). Coles mesmes, ta rellacionada la pallabra rusa деньги (dengi).

Historia

El símbolu del Tenge, nun cartelu indicando'l preciu del pan.

Kazakstán foi unu de los primeros países miembros de la CIS en crear una unidá monetaria nacional. En 1991 creóse un grupu de diseñadores formáu por Mendybay Alin, Timur Suleymenov, Asimsaly Duzelkhanov y Khayrulla Gabzhalilov. El 12 de payares de 1993, publicóse un decretu del Presidente de Kazakstán, "sobre la puesta en circulación d'una moneda nacional". El 15 de payares, el tenge foi puestu en circulación. En 1995, inauguróse una fábrica nacional pa la impresión de billetes; hasta entós, los billetes fabricar nel Reinu Xuníu y les primeres monedes acuñar n'Alemaña.

El 20 de marzu de 2007, dos díes antes de la fiesta del Nauryz, el Bancu Nacional de Kazakstán aprobó'l símbolu del tenge: . El símbolu foi propuestu en marzu de 2008 por que se codificara nel sistema Unicode,^[1] que foi aceptáu col códigu O+20B8.^[2]

Monedes

Primer serie, 1993

En 1993, les monedes puestes en circulación yeren de 2, 5, 10, 20 y 50 tyin, y 1, 3, 5, 10 y 20 tenge. Les monedes de 20 tenge utilizáronse pa conmemorar acontecimientos. Tamién esisten monedes de 50 tenge de plata conmemorativas. Les carauterístiques d'estes monedes detállense de siguío.

Denominación	Emisión	Metal	Diámetru (mm)	Pesu (g)	Anverso	Aviesu
2 Tyin	1993	Cu+Ni+Zn	17,27	2,26	Escudu d'armes - ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ - añu d'acuñamientu	2 ТИЫН - ceca: ҚҰБ
5 Tyin	1993	Cu+Ni+Zn	17,27	2,26	Escudu d'armes - ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ - añu d'acuñamientu	5 ТИЫН - ceca: ҚҰБ
10 Tyin	1993	Cu+Ni+Zn	19,56	3,48	Escudu d'armes - ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ - añu d'acuñamientu	10 ТИЫН - ceca: ҚҰБ
20 Tyin	1993	Cu+Ni+Zn	21,87	4,71	Escudu d'armes - ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ - añu d'acuñamientu	20 ТИЫН - ceca: ҚҰБ
50 Tyin	1993	Cu+Ni+Zn	25,00	7,43	Escudu d'armes - ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ - añu d'acuñamientu	50 ТИЫН - ceca: ҚҰБ
1 Tenge	1993	Cu+Al+Ni	17,27	2,26	Archal - ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ - añu d'acuñamientu	1 ТЕҢГЕ - ceca: ҚҰБ
3 Tenge	1993	Cu+Al+Ni	19,56	3,48	Bori - ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ - añu d'acuñamientu	3 ТЕҢГЕ - ceca: ҚҰБ
5 Tenge	1993	Cu+Al+Ni	21,87	4,71	Lleopardu de les nieves - ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ - añu d'acuñamientu	5 ТЕҢГЕ - ceca: ҚҰБ
10 Tenge	1993	Cu+Al+Ni	25,00	7,43	Ave mitolóxica - ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ - añu d'acuñamientu	Escudu d'armes - 10 ТЕҢГЕ - ceca: ҚҰБ
20 Tenge	1993	Cu+Al+Ni	31,00	11,37	Al-Farabi - ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ - añu d'acuñamientu	Escudu d'armes - 20 ТЕҢГЕ - ceca: ҚҰБ

Segunda serie, 1997-

En 1997 acuñáronse nueves monedes, esaniciando los tyin por cuenta del so escasu valor. Añadiéronse monedes de 50 y 100 tenge. Les carauterístiques téuniques de les monedes amuésense de siguío (imáxenes na ficha de la moneda):

Imaxe	Denominación	Emisión	Metal		Forma	Diámetru (mm)	Pesu (g)	Cantar	Anverso	Aviesu
Imaxe	Denominación	Emisión	Aniellu	Centru	Forma	Diámetru (mm)	Pesu (g)	Cantar	Anverso	Aviesu
	1 Tenge	1997	Cu+Al+Ni		Circular	15,00	1,63	Llisu \| align="left"\|Escudu d'armes - ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ - añu d'acuñamientu	1 ТЕҢГЕ
	2 Tenge	1997	Cu+Al+Ni		Circular	16,00	1,84	Llisu \| align="left"\|Escudu d'armes - ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ - añu d'acuñamientu	2 ТЕҢГЕ
	5 Tenge	1997	Cu+Al+Ni		Circular	17,27	2,18	Llisu \| align="left"\|Escudu d'armes - ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ - añu d'acuñamientu	5 ТЕҢГЕ
	10 Tenge	1997	Cu+Al+Ni		Circular	19,56	2,81	Llisu \| align="left"\|Escudu d'armes - ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ - añu d'acuñamientu	10 ТЕҢГЕ - ceca: ҚҰБ
	20 Tenge	1997	Cu+Ni		Circular	18,27	2,90	Llisu \| align="left"\|Escudu d'armes - ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ - añu d'acuñamientu	20 ТЕҢГЕ - ceca: ҚҰБ
	50 Tenge	1997	Cu+Ni		Circular	23,00	4,70	Llisu \| align="left"\|Escudu d'armes - ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ - añu d'acuñamientu	50 ТЕҢГЕ - ceca: ҚҰБ
	100 Tenge	2002	Cu+Al+Ni	Cu+Ni	Circular	24,50	6,65	Estriáu СТО ТЕНГЕ ЖYЗ ТЕҢГЕ	Escudu d'armes - ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ - añu d'acuñamientu	100 ТЕҢГЕ - ceca: ҚҰБ

Billetes

Primer serie, 1993

En 1993, el Bancu Nacional de Kazakstán emitió billetes de 1, 2, 5, 10, 20 y 50 tyin, y de 1, 3, 5, 10, 20, y 50 tenge. De siguío detállense les sos carauterístiques.

**Series de 1993**
Denominación	Efixe	Color predominante	Dimensiones
1 Tyin
2 Tyin		Rosa/Azul
5 Tyin
10 Tyin
20 Tyin
50 Tyin		Marrón
1 Tenge	Al-Farabi	62 x 124 mm
3 Tenge	Suinbay	62 x 124 mm
5 Tenge	Kurmangazy Sagyrbayuly	62 x 124 mm
10 Tenge	Chokan Ualihanov	69 x 144 mm
20 Tenge	Abay Kunanbayev	Marrón	69 x 144 mm
50 Tenge	Abulhair Khan	69 x 144 mm

Segunda serie, 1999-2003

Mientres esti periodu los billetes de la serie anterior siguen en circulación, pero amás añader denominaciones de 100, 200, 500, 1.000, 2.000, 5.000 y 10.000 tenge. Les sos carauterístiques son les siguientes.

**Series de 1999-2003**
Denominación	Efixe	Color predominante	Dimensiones
100 Tenge	Ablay	69 x 144 mm
200 Tenge	Al-Farabi	69 x 144 mm
500 Tenge	Al-Farabi	Azul	69 x 144 mm
1.000 Tenge	Al-Farabi	69 x 144 mm
2.000 Tenge	Al-Farabi	Verde/Azul	69 x 144 mm
5.000 Tenge	Al-Farabi	74 x 149 mm
10.000 Tenge	Al-Farabi	Azul	74 x 149 mm

Tercer serie, 2006-

El Bancu Nacional de Kazakstán emitió les nueves series de billetes en 2006, nes mesmes denominaciones que los sos predecesores, quitando'l de 100 tenge que foi sustituyíu por una moneda.

El anverso de los billetes ye vertical y la denominación ta escrita en kazaco. En tolos billetes apaez el Baiterek d'Astaná, la bandera de Kazakstán, l'escudu d'armes, la mano y firma del Presidente Nursultan Nazarbayev y fragmentos del himnu nacional kazaco.

Otra manera, los aviesos estrémense más unos d'otros. La denominación escribir en rusu y cada billete tien representáu un monumentu o edificiu carauterísticu de Kazakstán.

Les primeres emisiones de 2.000 y 5.000 tenge impreses en 2006 tienen errores ortográficos na pallabra "bancu", yá que s'escribió en rusu en cuenta de en kazaco^[3]

Estos billetes circulen xunto a los de la segunda serie. Amás, entá pueden camudase los billetes de la primer serie en monedes nel Bancu Nacional de Kazakstán y bancos privaos autorizaos. Les carauterístiques de los billetes amuésense de siguío.

**Series de 2006**
Denominación	Color predominante	Dimensiones
200 Tenge	64 x 126 mm
500 Tenge	Azul	67 x 130 mm
1.000 Tenge	70 x 134 mm
2.000 Tenge	Verde/Azul	73 x 139 mm
5.000 Tenge	76 x 144 mm
10.000 Tenge	79 x 149 mm

Edición conmemorativa 2010

**Serie de 2010**
Denominación	Color predominante	Dimensiones	Imaxe del anverso	Imaxe del aviesu
1000 Tenge

Cuarta serie, 2011 - 2014

El Bancu Nacional de Kazakstán emitió una nueva serie de billetes de tengé de 2011, 2012, 2013 y 2014 en denominaciones de 1.000, 2.000, 5.000 y 10.000. El 1 d'avientu de 2015, introducióse un nuevu billete de 20.000 Tenge. Contién la fecha d'emisión de 2013 y ye una nota conmemorativa pa celebrar el 20 aniversariu de la introducción de la so moneda nacional, pero nun s'emitió hasta 2015.

2011-2014 Cuarta Serie
Valor	Color	Imaxe		Fecha
Valor	Color	Anverso	Reverse	Fecha
1000 tengé	Mariellu, Marrón, Naranxa y Azul			2014
2000 tengé	Verde \|		2012
5000 tengé	Colloráu, Azul y Mariellu			2011
10,000 tengé	Azul y violeta			2012
20,000 tengé	Gris			2013

Tasa d'inflación

Añu	Tasa d'inflación
2001	6.4%
2002	6.6%
2003	5.7%
2004	7.9%
2005	9%
2006	8.6%
2007	18.8%
2008	9.5%
2009	6.2%

Tasa actual de cambéu de KZT
En Google Finance:	AUD CAD CHF CNY EUR GBP HKD JPY USD
En Yahoo! Finance:	AUD CAD CHF CNY EUR GBP HKD JPY USD
En XE.com:	AUD CAD CHF CNY EUR GBP HKD JPY USD
En OANDA:	AUD CAD CHF CNY EUR GBP HKD JPY USD