Obsidiana
La obsidiana, denomada dacuando vidru volcánico, ye un tipu de piedra ígneo —piedra volcánico perteneciente al grupu de los silicatos—, con una composición química de silicatos alumínicos y un gran porcentaxe (70 % o mayor) d'óxidos sílicos. La so composición ye paecida al granitu y la riolita.
Obsidiana | |
|---|---|
 | |
| Xeneral | |
| Subclase de |
roca volcánica y vidrio volcánico (es)  [1] |
| Material | cuarzu y feldespatu |
| Propiedaes físiques | |
| Color | negru, marrón y bermeyu |
| Durez de Mohs | 5,5 |
 | |
La obsidiana nun ye un mineral, porque nun tien una composición química bien definida. De cutiu clasifícase-y como un mineraloide. La so durez na escala de Mohs ye de 5 a 6. El so pesu específicu ye de 2,6. La superficie de frayatu ye concoidea, esto ye, curva.
El so color ye negru, anque puede variar según la composición de les impureces del verde bien escuru al claru, al acoloratáu y tar vetiada en blancu, negru y colloráu. El fierro y el magnesiu coloréenla de verde escuru a marrón escuro. Tien la cualidá de camudar el so color según la manera de cortase. Si córtase paralelamente'l so color ye negru, pero cortada perpendicularmente el so color ye buxu.
La obsidiana ye un material duro y argayadizo, y al quebrar tien cantos bien afilaos, una propiedá que s'utilizó nel pasáu pa la ellaboración de ferramientes de corte y perforación, y anguaño de forma esperimental como fueyes de bisturín quirúrxicu.[2]
Orixe y propiedaes
editar
Naturalis Historia, la obra de Pliniu'l Vieyu de Roma, inclúi, na so traducción al inglés, delles frases sobre'l tema de vidriu volcánico, denomináu «obsian» pola so asemeyanza con una piedra (obsiānus lapis) afayada pol esplorador romanu Obsius n'Etiopía.[3][4][5]
La obsidiana produzse cuando un volcán emite llava félsico que s'esfrez rápido con una crecedera mínima de cristales. Tópase comúnmente nos márxenes de los fluxos de llava riolítico, conocíos como fluxos d'obsidiana, onde la composición química (con un altu conteníu de siliciu) induz una alta viscosidá y grau de polimerización de la llava. La inhibición del espardimientu atómicu nesta llava altamente viscoso y polimerizao esplica la falta de crecedera de los cristales. La obsidiana ye un material duro y argayadizo; al quebrar, tien cantos bien afilaos, una propiedá que s'utilizó nel pasáu pa la ellaboración de ferramientes de corte y perforación, y anguaño de forma esperimental como fueyes pa bisturín quirúrxicu.[6]
La obsidiana ye asemeyada a un mineral, pero nun ye un verdaderu mineral porque nun ye cristalina; amás, la so composición ye más complexa y entiende más qu'un solu mineral. Dacuando clasifícase-y como un mineraloide. Anque la obsidiana ye xeneralmente de color escuru, paecíu a roques viscoses como basaltu, la composición de la obsidiana ye bien félsica. La obsidiana compónse principalmente de SiO2 (dióxidu de siliciu), polo xeneral 70% o más. Roques cristalines con una composición asemeyada a la obsidiana inclúin el granitu y la riolita. Como la obsidiana ye metaestable na superficie de la Tierra —col tiempu'l vidru conviértese en cristales minerales de granu finu— nun s'atopó obsidiana más antigua que'l Cretácicu. El procesu de descomposición de la obsidiana ye aceleráu pola presencia d'agua.
La obsidiana puro tien polo xeneral una apariencia escuro, anque el color varia dependiendo de la presencia d'impureces. Por casu, fierro y magnesiu suelen producir un color marrón escuru hasta negru. Les muestres casi incolores son bien rares. En delles piedres, la inclusión de pequeños cristales de cristobalita blancos, arrexuntaos radialmente nel vidru negru producen un patrón de manches o de falopos de nieve (obsidiana falopu de ñeve). Tamién puede contener patrones de burbuyes de gas remanentes del fluxu de llava, alliniaes a lo llargo de les capes creaes cuando la piedra fundío fluyía enantes d'esfrecese. Estes burbuyes pueden producir efectos notables, como un rellumu d'oru (rellumu d'obsidiana). La inclusión de nanopartícules de magnetita produz un rellumu d'arcu iris iridiscente (obsidiana arcu d'iris).[7]
Usu prehistóricu y históricu
editar
La primer evidencia arqueolóxica del usu de obisidiana afayóse en Kariandusi y otros sitios de la edá Achelense (qu'empezó hai unos 1,5 millón d'años) y data de 700.000 a. C., anque'l númberu d'oxetos topaos nestos sitios yera bien llindáu en comparanza col Neolíticu.[8][9][10][11][12] L'usu d'obsidiana na cerámica del Neolíticu nel área alredor de Lipari resultó ser significativamente más baxu a una distancia equivalente a dos selmanes de camín.[13] La obsidiana proveniente d'Anatolia usóse nel Llevante y la rexón del actual Curdistán iraquín dende alredor de 12.500 e.C. La primer evidencia del so usu por civilizaciones tempranes vien d'escavaciones en Tell Brak y data de finales del quintu mileniu.[14][15]
La obsidiana foi valorada nes cultures de la Edá de Piedra porque, como'l pedernal, podía quebrase pa producir llámines cortantes o puntes de flecha y de llanza. Lo mesmo que tolos vidrios volcánicos y dellos otros tipos de roques, la obsidiana fraña con una carauterística quebra concoidea. Pue cutise con piedres dures pa modificar la so forma. La obsidiana tamién s'apolazó pa crear espeyos rústicos tempranos. Pa calcular la edá de los artefautos d'obsidiana, los arqueólogos modernos desenvolvieron un sistema de datación relativa conocíu como datación por hidratación d'obsidiana.
Oriente Mediu
editar
Nel periodu d'El Obeid nel quintu mileniu enantes de Cristu, ellaboráronse cuchiellos a partir d'obsidiana minao no que güei ye Turquía.[16] Nel Antiguu Exiptu usóse obsidiana importada de les zones del Mediterraneu oriental y les rexones del sur del Mar Roxu. La obsidiana tamién s'usó en circuncisiones rituales pola so agudez y maniabilidá.[17] Na zona del Mediterraneu oriental usóse'l material pa fabricar ferramientes, espeyos y oxetos decorativos.[18]
Tamién s'atopó oxetos d'obsidiana en Gilat, un sitiu nel oeste de Negev n'Israel. Ocho oxetos d'obsidiana de Gilat que daten de la Edá del Cobre son provenientes de los xacimientos n'Anatolia. Por aciu l'analís d'activación de neutrones (NAA) na obsidiana atopada nesti sitiu llogróse revelar rutes comerciales y redes d'intercambiu desconocíes hasta la fecha.[19]
América
editar
L'analís cuidadosu de la obsidiana nuna cultura o llugar pue ser de gran utilidá pa reconstruyir el comerciu, la producción, la distribución y val pa atalantar los aspeutos económicos, sociales y políticos d'una civilización. Esti ye'l casu de Yaxchilán, una ciudá maya onde inclusive s'estudiaron les implicaciones de guerra venceyaes col usu d'obsidiana y los sos restos.[20] Otru exemplu ye la recuperación arqueolóxica de los sitios costeros Chumash en California, qu'apunten a la esistencia d'un venceyu comercial importante col alloñáu sitiu de Casa Diablu nos montes de la Sierra Nevada.[21]
Les cultures mesoamericanes usaron de contino la obsidiana pa ellaborar ferramientes y ornamientos. Tamién la usaron pa ellaborar armes, como les espaes de madera duro con fueyes d'obsidiana enllastraes nella, conocíes como hadzab ente los mayes, o macuahuitl ente los azteques.[22] L'arma yera capaz de facer mancadures tarrecibles por combinar les llámines afilaes de la obsidiana cola corte irregular d'una arma de sierra.
En Chile atopáronse ferramientes d'obsidiana provenientes del volcán Chaitén tan lloñe como Chan-Chan en Mehuín, 400 km al norte del volcán y tamién en dellos llugares a 400 km al sur del volcán.[23][24]
Islla de Pascua
editarEn Rapa Nui (Islla de Pascua) la obsidiana, denomada polos antiguos rapanui mat'a usóse pa ellaborar ferramientes afilaes tantu de corte como pa la guerra en forma de puntes de llanza, que atopáronse abondosamente en tola islla y tamién como material pa formar les neñines de los güeyos de les estatues Moái.
Usu actual
editarAnguaño, dellos ciruxanos usen cuchielles d'obsidiana porque'l so filu ye hasta cinco vegaes más delgáu que'l de los escalpelos d'aceru. Los cortes fechos coles cuchielles d'obsidiana son más finos y causen menos dañu al texíu orgánico, dexando que les firíes quirúrxiques sanen más rápido.[25] Anque n'Estaos Xuníos el so usu quirúrxicu nos seres humanos nun ta aprobáu pola Alministración d'Alimentos y Drogues (FDA), la obsidiana úsase como escalpelu por dellos ciruxanos, porque les fueyes d'obsidiana bien ellaboraes tienen un filu muncho más nítido que los bisturinos quirúrxicos d'alta calidá d'aceru; el filu de la obsidiana tien una espesura de namái 3 nanómetros.[25][26] Inclusive'l cuchiellu de metal más afilao tien una fueya irregular y dentao, cuando se ve so un microscopiu; sicasí, la fueya d'obsidiana sigue siendo nidia y uniforme cuando s'esamina, inclusive con un microscopiu electrónicu.[27]
Ver tamién
editar- Tipos de piedres
- Hialoclastita y taquilita – vidrios volcánicos con composición basáltica
- Talla lítica esperimental
- Industria lítico
Referencies
editar- ↑ URL de la referencia: https://hedendaagsesieraden.nl/2023/11/18/glas/.
- ↑ Brian Cotterell; Johan Kamminga (1992) Mechanics of pre-industrial technology: an introduction to the mechanics of ancient and traditional material culture. Cambridge University Press, páx. 127. ISBN 978-0-521-42871-2. Consultáu'l 9 de setiembre de 2011.
- ↑ obsidian.
- ↑ D Harper. obsidian.
- ↑ M H Manser.
- ↑ Brian Cotterell; Johan Kamminga (1992) Mechanics of pre-industrial technology: an introduction to the mechanics of ancient and traditional material culture. Cambridge University Press, páx. 127–. ISBN 978-0-521-42871-2. Consultáu'l 9 de setiembre de 2011.
- ↑ Nadin, E. (2007). «The secret lives of minerals». Engineering & Science, No. 1, 10-20. http://www.its.caltech.edu/~chima/publications/Secret_Lives_of_Minerals.pdf.
- ↑ S Bunny.
- ↑ D Schmandt-Besserat.
- ↑ HV Merrick, FH Brown, WP Nash.
- ↑ J. D. Fage.
- ↑ National Museum of Kenya.
- ↑ E Blake, A B Knapp (2005). The Archaeology Of Mediterranean Prehistory. John Wiley & Sons. ISBN 0631232680.
- ↑ A. M. Pollard, Carl Heron (2008). Archaeological Chemistry. Royal Society of Chemistry. ISBN 0854042628.
- ↑ Jason A. Ur (2007). «Early Mesopotamian urbanism: a new view from the North». Antiquity 81 (313): páxs. 585–600. http://dash.harvard.edu/bitstream/handle/1/4269009/Ur_EarlyMesoUrbanism.pdf.
- ↑ Noble Wilford, John (5 d'abril de 2010). «In Syria, a Prologue for Cities». The New York Times. http://www.nytimes.com/2010/04/06/science/06archeo.html.
- ↑ Harrell, James A.. «Stone in Ancient Egypt». University of Toledo.
- ↑ George Robert Rapp (2002). Archaeomineralogy. Springer. ISBN 3540425799.
- ↑ «New Evidence on Prehistoric Trade Routes: The Obsidian Evidence from Gilat, Israel». Journal of Field Archaeology 23: páxs. 361–368. 1996. doi:.
- ↑ Brokmann, Carlos, Tipología y análisis de la obsidiana de Yaxchilán, Chiapas, Coleición Científica, no. 422, INAH, 2000
- ↑ C. Michael Hogan (2008).
- ↑ Rice, Prudence M.; ; ; (2009). «Defensive architecture and the context of warfare at Zacpetén», Prudence M. Rice y Don S. Rice (eds.): The Kowoj: Identity, Migration, and Geopolitics in Late Postclassic Petén, Guatemala. Boulder, Colorado, EE.XX.: University Press of Colorado, páx. 123–140. ISBN 978-0-87081-930-8.
- ↑
- ↑ Naranjo, José A; Stern, Charles R (2004). «Holocene tephrochronology of the southernmost part (42°30'-45°S) of the Andean Southern Volcanic Zone». Revista geológica de Chile 31 (2): páxs. 225–240. doi:. OCLC 61022562.
- ↑ 25,0 25,1 Shadbolt, Peter (2 d'abril de 2015). «How Stone-Age blades are still cutting it in modern surgery». CNN.
- ↑ Buck, BA (marzu de 1982). «Ancient Technology in Contemporary Surgery». The Western journal of medicine 136 (3): páxs. 265–269. PMID 7046256.
- ↑ Haviland, W.A.; Prins H.E.L., Walrath D. & McBride B. (2010). Anthropology: The Human Challenge, 13, Cengage Learning, páx. 196. ISBN 9780495810841. Consultáu'l 27 de setiembre de 2012.
