Rìxa
Rìxa (frz. Rixheim, dt. Rixheim) ìsch e frànzeesche Gmein ìm Owerelsàss ìn dr Region Grand Est (bìs 2015 Region Elsàss). D Gmein ghert zem Kanton Rìxa un zem Arrondissement Mulhouse.
| Rìxa | |
 Stàdtkirich St. Leodegar | |
| Verwàltung | |
|---|---|
| Land |  Frànkrich |
| Region |  Grand Est |
| Département | Haut-Rhin (68) |
| Arrondissement | Mulhouse |
| Kànton | Rìxa |
| Kommünàlverbànd | Mulhouse Alsace Agglomération |
| Àmtliga Nàma | Rixheim |
| Maire | Ludovic Haye (2014-2020)[1] |
| Code Insee | 68278 |
| Poschtlaitzàhl | 68170 |
| Iiwohner | |
| Iiwohner | 13.795 |
| Flech | 19,53 km2 |
| Bevelkerungsdicht | 670,92 Iiw./km2 |
| Làg | |
| Koordinate | 47° 44′ 55″ N, 7° 24′ 16″ E / 47.748611111111°N,7.4044444444444°EKoordinate: 47° 44′ 55″ N, 7° 24′ 16″ E / 47.748611111111°N,7.4044444444444°E |
| Heche | 238 m |
  Rìxa Rìxa (Frànkrich) | |
| Website | |
| http://www.ville-rixheim.fr/ | |
| Dialäkt: Elsassisch |
Geographie
ändereRìxa lìegt 5 km äschtlig vu Milhüüsa. 's ìsch mìttla ìn drèi nàtürella Gegend wo do zammakämma: d Ìll-Ewena (weschtlig), d Hàrdt (äschtlig, dr Wàld gega dr Rhii) un dr Sundgàui (Rìchtung Süda).
Gschìcht
ändereÌn dr Reemischa Zitt han sìch do zwei reemischa Stroßa kritzt: ei Stroß vu Argentoratum (hìtt Stroßburri) bis zu Augusta Raurica (hìtt Augscht), ìn dr Bàslergegend, a àndra Stroß vu Cambete (hìtt Kembs) bis àm Ààfàng vu Burgund.
Rìxa ìsch zum erschte Mol gnannt worre ànne 823, unter'm Nàmma „Richeneshies“.[2]
D hìttiga Stàdt Rìxa ìsch a Bund vu zwei ehmàliga Därfer, Rixen un Eschelzheim, wo àm And vum Drissigjohrig Kriag, àlso noh 1648, zammagwàchsa sìn.
Àm 2. Mai 1525 un zwìscha da 9. un 15. Septamber 1525 sìn Büüra z'Rìxa un z'Hàbsa zammakumma, fer ìm Büürakriag mìtz'màcha. A großa Gmälda (vum Moler Christian Geiger) kààt ma hìttzutàg uf'ra Hüsswànd z'Rìxa bschàuia. [3]
Ànna 1527 ìsch d religiösa Reform uf Milhüüsa kumma. Dr Ditscharitter Orda ìsch dernoh vu Milhüüsa furt un hàt sìch z'Rìxa ìnstàlliart.
Ànna 1613 hàt dr Ditscharitter Orda sina Regiarung ìm greeschta Büürahoff vu Rìxa gsetzt.
Ànna 1733 hàt dr Rìxemer Philippe Antoine De Montjoie d Erlàuibnis un d Finànziarung vu dr Orda-Leitung bikumma fer a Gebäi z'Rìxa bàuia, àls nèier Sìtz vum Orda (uf Frànzeesch „commanderie“ gnennt). Dàs Gebäi ìsch nàtiirlig zìmlig nowel vorgsah gsìì, dr Àrchitect Jean Gaspard Bagnato hàt sìch um s Wark bekìmmert, vu 1735 bis àn 1738. D Dàtum 1738 steht àn'ma Plafond, ma vermüetet àss àn dara Zitt dr Bàui fertig gsìì ìsch, mìndschens wàs s greeschta Teil ààbelàngt.
Ànna 1789, mìt dr frànzeescha Revolution, sìn d Ditscharitter vu Rìxa furtgànga. Dàs Gebäi, wia àlla àdliga un religiösa Giater, ìsch dernoh zum Stààt gànga. 's ìsch noochhar fer verschìedena Zwack benutzt worra, zum Beispiel àls Gfangnis ànna 1793, àls Militärspitàl ànna 1794, wo vìel Soldàta wahren dr Belàgerung vu Hiniga verletzt worra sìn.
Àm 19. März 1797 hàt dr Antoine Struch s Commanderie-Gebäi kàuift. Kurz noochhar hàt'r's ìm milhüüser Ìnduschtrieller Hartmann Riesler wìder verkàuit. Dr Hartmann Risler un dr Jean Zuber han a Tàpeta-Fàwrìk do ìnstàlliart. Vu dara Tàpetaproduktion blibt dàto a Museum, wo dia Gschìchta verzeehlt un a Tàpetasàmmlung zeigt.[4]
Vu 1871 bìs 1918 hàt d Gmein zem ditsche Richslànd Elsàss-Lothringe ghert.
Ìm Hornung 1984 hàt d Stàdt Rìxa d Commanderie ìn dr Fàmìlia Zuber àbkàuift. S Gebäi ìsch renoviart un nèi igrìchta worra fer, zitter Septamber 1986, d Mairie-Verwàltung z'empfànga.[5]
Àm 26. Juni 1988 ìsch a Airbus A320 z'Rìxa, ìn dr Hàrdt, àbgstìrtzt. Da Fliager ìsch vum Flugplàtz vu Hàbsa furtgfloga wahren'ma Flugschau. Ìn dam Unfàll sìn 3 Passagiara gstorwa un ungfahr 100 sìn verletzt worra.
Verwàltung
ändereDr Maire vun Rìxa ìsch dr Ludovic Haye. Rìxa ghert zem Kommünàlverbànd Mulhouse Alsace Agglomération.
Bevelkerungsentwìcklung
ändere| Johr | 1962 | 1968 | 1975 | 1982 | 1990 | 1999 | 2007 |
| Inwohner[6] | 4869 | 5723 | 8419 | 10718 | 11669 | 12608 | 13103 |
Dialekt
ändereDr elsassisch Dialekt vun Rìxa ghert zem Owerrhinàlemànnisch.
 |
 |
 |
Literàtür
ändere- Michel Paul Urban: Lieux dits. Dictionnaire étymologique et historique des noms de lieux en Alsace. Édition du Rhin, Strasbourg 2003
Weblink
ändere
Commons: Rixheim – Sammlig vo MultimediadateieReferanza
ändere- ↑ Liste des maires au 25 avril 2014 (data.gouv.fr)
- ↑ Gschìcht-Sitta, uf em offiziella Websitt vu Rìxa (fr)
- ↑ Sitta ìwer'm Büürakriag z'Rìxa
- ↑ Tàpeta-Museum z'Rìxa - Musée du Papier Peint de Rixheim (en) Archivlink (Memento vom 14. April 2010 im Internet Archive)
- ↑ D „commanderie“, uf em offiziella Websitt vu Rìxa (fr)
- ↑ INSEE: Population et logements par commune depuis le recensement de 1962 (1961 pour les Dom) à 1999