Veelweter
'n Veelweter (Grieks: πολυμαθής, polymathēs, "wat baie geleer het"; Latyn: homo universalis, "universele mens"; Engelsː Polymath)[1] is 'n individu wie se kennis oor 'n aansienlike aantal vakgebiede strek, waarvan bekend is dat die persoon komplekse kennisliggame kan gebruik om spesifieke probleme op te los.
In Wes-Europa is die eerste werk wat die term veelwetery in sy titel gebruik het (De Polymathia tractatio: integri operis de studiis veterum) in 1603 deur Johann von Wowern, 'n filosoof van Hamburg, gepubliseer.[2][3][4] Von Wowern het veelwetery gedefinieer as "kennis van verskeie sake, verkry uit alle soorte studies ... wat vrylik deur al die velde van die dissiplines strek, sover as wat die menslike verstand, met onvermoeide werkywer, in staat is om dit na te streef".[2] Von Wowern lys erudisie, letterkunde, filologie, filosofie en poligeskiedenis as sinonieme.
Die vroegste aangetekende gebruik van die term in die Engelse taal is vanaf 1624, in die tweede uitgawe van The Anatomy of Melancholy deur Robert Burton;[5], Die woord polymathist is effens ouer, en verskyn eers in die Diatribae upon the first part of the late History of Tithes van Richard Montagu in 1621.[6] Gebruik in Engels van die soortgelyke term polyhistor dateer uit die laat 16de eeu.[7]
Veelweters sluit die groot geleerdes en denkers van die Renaissance en Verligting in, wat uitgeblink het op verskeie velde in wetenskap, tegnologie, ingenieurswese, wiskunde en die kunste. In die Italiaanse Renaissance is die idee van die veelweter uitgedruk deur Leon Battista Alberti (1404–1472) in die stelling dat "'n man alles kan doen as hy wil".[8] Gottfried Wilhelm Leibniz is dikwels as 'n veelweter gesien. Al-Biruni was ook 'n veelweter.
Die konsep, wat 'n basiese beginsel van Renaissance-humanisme beliggaam dat mense onbeperk is in hul kapasiteit vir ontwikkeling, het gelei tot die idee dat mense alle kennis moet omhels en hul vermoëns so volledig as moontlik moet ontwikkel. Dit word uitgedruk in die term Renaissance-mens, wat dikwels toegepas word op die begaafde mense van daardie tydvak wat probeer het om hul vermoëns op alle terreine van prestasie te ontwikkel: intellektueel, artistiek, sosiaal, fisies en geestelik.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ "Ask The Philosopher: Tim Soutphommasane – The quest for renaissance man". The Australian. 10 April 2010. Besoek op 27 Julie 2018.
- ↑ 2,0 2,1 Murphy, Kathryn (2014). "Robert Burton and the problems of polymathy". Renaissance Studies. 28 (2): 279. doi:10.1111/rest.12054.
- ↑ Burke, Peter (2011). "O polímata: a história cultural e social de um tipo intellectual". Leitura: Teoria & Prática. ISSN 0102-387X.
- ↑ Wower, Johann (1665). De Polymathia tractatio: integri operis de studiis veterum.
- ↑ "polymath, n. and adj.". OED Online. Oxford: Oxford University Press. Besoek Desember 2019.
- ↑ "polymathist, n.". OED Online. Oxford: Oxford University Press. Besoek Desember 2019.
- ↑ "polyhistor, n.". OED Online. Oxford: Oxford University Press. Besoek Desember 2019.
- ↑ "Renaissance man – Definition, Characteristics, & Examples".
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
