Benito Mussolini
Benito Amilcare Andrea Mussolini (29 Julie 1883 - 28 April 1945) het Italië regeer as 'n diktator vanaf 1922 tot 1943. Hy was die stigter van 'n anti-demokratiese, fascistiese staat deur gebruik te maak van propaganda; deur die totale beheer van die media, het hy die bestaande demokratiese regeringstelsel afgebreek. Anders as die Nasionaal-Sosialistiese bewind in die Duitse Ryk het Mussolini 'n bloeiende kunslewe bevorder. Ook was Italië die eerste diktatoriale staat in Europa wat ná die Eerste Wêreldoorlog 'n grootskaalse program van stadsbeplanning geloods en nuwe argitektoniese visies verwesenlik het waarin ook modernisme 'n belangrike rol sou speel.[1]
| Benito Mussolini | |
 | |
Regeringshoof van Italië en Duce van Fascisme
| |
| Ampstermyn 24 Desember 1925 – 25 Julie 1943 | |
| Monarg | Victor Emmanuel III |
|---|---|
| Voorafgegaan deur | Amp geskep |
| Opgevolg deur | Amp afgeskaf |
27ste Eerste Minister van Italië
| |
| Ampstermyn 31 Oktober 1922 – 25 Julie 1943 | |
| Monarg | Victor Emmanuel III |
| Voorafgegaan deur | Luigi Facta |
| Opgevolg deur | Pietro Badoglio |
Duce van die Italiaanse Sosiale Republiek
| |
| Ampstermyn 23 September 1943 – 25 April 1945 | |
| Voorafgegaan deur | Amp geskep |
| Opgevolg deur | Amp afgeskaf |
Eerste Maarskalk van die Ryk
| |
| Ampstermyn 30 Maart 1938 – 25 Julie 1943 | |
| Voorafgegaan deur | Amp geskep |
| Opgevolg deur | Amp afgeskaf |
Persoonlike besonderhede
| |
| Gebore | 29 Julie 1883 Predappio, Forlì, Italië |
| Sterf | 28 April 1945 Giulino, Como, Italië |
| Politieke party | Republikeinse Fascistiese Party (1943-1945) Nasionale Fascistiese Party (1921-1943) Italiaanse Fasci van die geveg (1919-1921) Fasci revolusionêre Aksie (1914-1919) Outonome Fasci Rewolusionêre Aksie (1914) Italiaanse Sosialistiese Party (1901-1914) |
| Eggenoot/-note | Rachele Mussolini |
| Kind(ers) | 6 |
| Religie | Geen (Ateïsme) |
| Handtekening | 
|
Militêre Diens
| |
| Lojaliteit |  Italië Italië
|
| Diens/Tak |  Koninklike Italiaanse weermag
|
| Jare in diens | 1915–1917 |
| Rang | Eerste Maarskalk van die Ryk Korporaal |
| Eenheid | 11de Bersaglieri Regiment |
| Oorloë/Veldslae | Eerste Wêreldoorlog Tweede Wêreldoorlog |
Italië het in 1870 'n eenheidstaat met 'n parlementêre demokrasie geword. Die politieke stelsel was nie net jonk nie, maar ook vol swakhede; die bestaande partye het probleme ondervind om regeringskoalisies te vorm sodat 'n parlementêre meerderheid verkry kon word. Dit het gelei tot uitgebreide korrupsie, wat die aansien van die demokrasie in die oë van die bevolking geskaad het.
Die onderskeie regerings het min aandag gegee aan die oplossing van die binnelandse sosiaal-ekonomiese probleme, wat veral ná 1918 vererger het. Dit het die sosiale onrus laat toeneem en 'n vrees vir 'n Bolsjewistiese revolusie by die gevestigde burgery laat ontstaan. Mussolini se optrede het by talle mense die hoop laat ontstaan dat hy die oorsake van hul ontevredenheid en angs uit die weg sou kon ruim. In die vestiging van sy Fascistiese staat het Mussolini hierdie verwagtinge tot sy voordeel aangewend.
Jeug
wysig
Benito Amilcare Andrea Mussolini is op 2 Julie 1883 op die gehuggie Varano di Costa by Predappio in die streek Romagna in Noordoos-Italië as die seun van 'n smid en 'n onderwyseres gebore. Sy vader was 'n ateïs, 'n Republikein en 'n sosialis. Dit, saam met die linkse tradisie in Romagna en sy armoedige jeug, het in groot mate daartoe bygedra dat Mussolini vroeg reeds rebels en sosialisties geword het. Hy het vir 'n kort tydjie onderwys gegee, maar dit het hom nie bevredig nie. Sy avontuurlus het hom in 1902 na Switserland laat vertrek, waar hy met Marxisme in aanraking gekom het. Nadat hy sy militêre diensplig voltooi het, het hy in die destydse Trentino (toe nog in Oostenryk) sekretaris van 'n Italiaanse vakbond geword en 'n sosialistiese blad uitgegee. Dit het later tot sy uitsetting uit Oostenryk gelei.
As sekretaris van die sosialistiese federasie van die provinsie Forli het Mussolini in 1910 met die weekblad La Lotta di Classe ("Klassestryd") begin. Hy het tot die linkervleuel van die sosialistiese party behoort en het onder die invloed van Friedrich Nietzsche en Georges Sorel (1847-1922) 'n voorstander van aksie en geweld geword. Hy was ook teen parlementêre demokrasie gekant en het voorgegee dat hy teen nasionalisme en militarisme was.
Mussolini het 'n onstuimige, veglustige persoonlikheid gehad. Hy was onberekenbaar, maklik beïnvloedbaar, egosentries, outoritêr en selfvoldaan. Hy het hom graag as 'n ontwikkelde man voorgedoen, hoewel hy in werklikheid net 'n oppervlakkige kennis gehad het.
In 1908 het hy en Rachele Guidi, dogter van sy vader se minnares, begin saamwoon. In 1916 is hulle in die hof getroud en in 1925 in die kerk. Vyf kinders is uit die huwelik gebore. Hy het egter geen geheim daarvan gemaak dat hy aan sy vrou ontrou was nie en het talle minnaresse gehad. Tydens sy premierskap is hy in propagandastukke voorgestel as die beliggaming van die Fascistiese ideaal: jeugdig, gesond (hy het aan 'n maagkwaal gely) en selfversekerd.
Swaai na regs
wysigNadat die reformiste in 1912 uit die Partito Socialista Italiano (PSI) gesit is, het Mussolini hoofredakteur van die partyblad Avanti ("Vooruit") in Milaan geword. In 1914 het hy van die partybeleid afgewyk deur te pleit vir Italiaanse deelname aan die oorlog. As gevolg daarvan moes hy afstand doen van die hoofredakteurskap van die koerant. Hy het toe 'n nuwe koerant, Pop 010 d'ltalia ("Volk van Italië" ), begin. Nouer kontak met nasionaliste en die behoefte aan subsidies vir sy koerant het daartoe gelei dat Mussolini al hoe minder anti-kapitalisties geword het.
Ná die oorlog, waarin hy aan die front gewond is, het hy 'n aantal strydgroepe tot stand gebring wat uit veterane bestaan het: die sogenaamde Fasci Italiani di Combattimento. Dié groepe se eerste aksieprogramme het nog 'n redelike linkse inslag gehad, hoewel daar ook heelparty tegemoetkominge ten opsigte van die regses was. Die nasionalistiese digter en joernalis Gabriele D'Annunzio, wat in September 1919 die Dalmatiese stad Fiume met 'n groep vrywlligers beset het, was 'n bron van inspirasie vir die Fascistiese styl: swart hemde, onderskeidingstekens, strydkrete en bulderende toesprake van balkonne af.
Mussolini moes sy laaste sosialistiese idees afsweer toe hy in 1921 leier van die nuwe Fascistiese politieke party, die Partito Nazionale Fascista (PNF), geword het. Dié party het aanhangers uit alle vlakke van die bevolking gehad. Die sogenaamde squadristi of leëreenhede wat op die been gebring is onder die voorwendsel dat hulle teen Bolsjewiste moes optree, het hulle in dié tyd al hoe meer aan terreur begin skuldig maak.
Nadat die Fasciste in 1922 daarop aanspraak gemaak het dat hulle 'n staking wat deur Sosialiste georganiseer is, beëindig het, het hulle die regeringsmag geëis en 'n opmars na Rome georganiseer. Die opmars het sonder teenstand van die regering verloop omdat koning Victor Emanuel 111 geweier het om die noodtoestand af te kondig. Die eerste minister, Luigi Facta (1861 – 1930), het uitgetree en Mussolini is as sy opvolger benoem.
As premier het hy aanvanklik 'n gematigde totalitêre bewind probeer nastreef. Ná die moord op die sosialis Giacomo Matteotti (1885-1924) het hy dié benadering egter laat vaar ten gunste van die standpunt van die squadristi, wat gewelddadige, diktatoriale optrede bepleit het. Van Januarie 1925 af was Italië 'n nasionalistiese diktatuur met talle totalitêre kenmerke. Mussolini was die leier (duce).
Binnelandse politiek
wysig
Hoewel Mussolini altyd teen die Kerk gekant was, was hy opportunisties genoeg om ter wille van sy prestige en gewildheid 'n verdrag met die Kerk aan te gaan. Pous Pius XI (1922-1939), wat die Fascisme as 'n bolwerk teen die Kommunistiese bedreiging beskou het, het in 1929 die Lateraanse Verdrae met Mussolini gesluit. Hiervolgens het die pous die koninkryk Italië erken en self die soewereine mag oor die Vatikaanstad verkry. Roomse Katolisisme het die staatsgodsdiens geword. Die opvoeding van die jeug het egter 'n twispunt gebly: Mussolini het vergeefs probeer om dit geheel en al in die hande van die staat te hou. Mettertyd het die pous hom ook verset teen die voorneme om in navolging van Hitler die sogenaamde rassewette in Italië in te stel.
In 1925 is daar begin met 'n stelsel van korporatisme: die ekonomiese lewe is in bedryfstakke onder leiding van die staat ingedeel. Sowel werkgewers as werknemers in bepaalde bedryfstakke is in die groepe verenig. Dié stelsel het vir die werknemers agteruitgang beteken, hoewel die teendeel in propaganda aangevoer is.
Mussolini het na ekonomiese selfbestuur (outargie) en na die uitbreiding van die bevolking gestreef en 'n uitgebreide propagandaveldtog vir groot gesinne is gevoer. 'n Groeiende bevolking sou egter meer ruimte nodig hê, en om hierin te voorsien, het Mussolini die Pontynse moerasse suidoos van Rome laat drooglê en malaria uitgeroei wat die gebied geteister het sedert die gesofistikeerde Romeinse besproeiingstelsel daar in die laat-antieke tydperk in verval geraak het.
Tussen 1927 en 1939 is sowat 3 000 setlaargesinne (meestal uit Noordoos-Italië) hier in landboudorpe gevestig asook vyf nuwe stedelike nedersettings (città nuove) aangelê. Die Agro Pontino, soos dit in Italiaans bekendstaan, word as een van die fascistiese bewind se groot suksesse gereken. Tans het die gebied, wat deel uitmaak van die provinsie Latina en waar wyn, graan en vrugte verbou word, 'n bevolking van meer as 'n halfmiljoen.
Buitelandse politiek
wysigOm sy ekonomiese en bevolkingspolitiek te verwesenlik, het Mussolini die Italiaanse grondgebied buite die landsgrense probeer uitbrei. Sy buitelandse beleid is egter in groot mate beïnvloed deur sy wrok ten opsigte van die Verdrag van Versailles (1919). waarvolgens Italië na sy mening te min ontvang het. Hy het daarna gestreef om die Middellandse See weer 'n mare nostrum ("ons see", soos die Romeine in die Oudheid dit genoem het) te maak. Hy het onder meer ook graag na die "grootse verlede" van Italië verwys.
In Oktober 1935 het Mussolini 'n aanval op Ethiopië gedoen. Die Volkebond het ekonomiese sanksies teen Italië ingestel, maar dié sanksies is net gedeeltelik toegepas en kon nie voorkom dat Ethiopië in Mei 1936 verower is nie. Die gemeenskaplike vyandskap van die meeste Europese moondhede het daartoe gelei dat Mussolini en Hitler 'n bondgenootskap gevorm het. Dié samewerking het in Oktober 1936 uitgeloop op die Spilverdrag tussen Berlyn en Rome. Mussolini was later geheel en al ondergeskik aan Hitler, met wie hy in 1939, nadat Albanië verower is, die militêre Staalverdrag gesluit het.
Die Tweede Wêreldoorlog
wysig
Toe Hitler Pole in 1939 binneval, was Italië nie voorbereid op die oorlog nie en hy het tot in Julie 1940 neutraal gebly. Nadat Italië tot die oorlog toegetree het, moes Duitsland Mussolini teen die einde van 1940 in Griekeland en Noord-Afrika te hulp snel. Die Italianers het al hoe meer teen Mussolini gekant geraak en in Julie 1943 is hy ná 'n mosie van wantroue deur die koning uit die Groot Raad van die Fasciste ontslaan. Die invalsleër van die Geallieerde Magte was toe reeds in die suide van Italië.
Mussolini is eers op die eilandjie La Maddalena en daarna op Gran Sasso gevange gehou, van waar hy in 'n skouspelagtige vliegtuigoperasie deur die Duitsers bevry is. Met Duitse steun het hy 'n nuwe bewind in Noord-Italië tot stand gebring: die Republiek Salò, of die Italiaanse Sosiale Republiek, wat bloot 'n satelliet van Duitsland was. Mussolini het in dié tyd baie geskryf en na sy sosialistiese idees van vroeër teruggekeer.
Toe die Duitse oorgawe in April 1945 dreig, het hy saam met sy minnares Clara Petacci na Switserland probeer vlug. Naby die grens is hulle egter deur Italiaanse kommuniste gevange geneem en op 28 April 1945 is hulle naby die Comomeer deur 'n vuurpeloton tereggestel. Hulle is na Milaan gebring en daar by 'n motorhawe in die openbaar onderstebo opgehang.
Bronnelys
wysig- Wêreldspektrum, Vol. 20, 22-24, ISBN 0 908409 61 3
Verwysings
wysig- ↑ Daniela Spiegel: Die Città Nuove des Agro Pontino im Rahmen der faschistischen Staatsarchitektur. Berliner Beiträge zur Bauforschung und Denkmalpflege. Berlin: Michael Imhof Verlag 2010
Eksterne skakels
wysig- Mussolini as toeriste-aantreklikheid